Экспериментал психология ва практикум

13	91	47
39
65	83	19	51
23	94	71	87

Текширилувчи тўлдирилиши керак бўлган жадвал

ТАФАККУРНИ ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ЎРГАНИШ

Кириш қайди: Олдинги тажрибалар шахснинг тафаккурига ижобий таъсир ўтказиб қолмасдан, баъзан янги муаммоларни ҳал этишда тўсиқ бўлиб қолиши ҳам мумкин. Бу хусусида гештальт психология вакили М.Вертгеймер шундай бир ғояни илгари сурганди. Унинг мулоҳазасича, «олдинги тажрибалар шахснинг ижодий тафаккурига салбий таъсир кўрсатиши, аммо ҳақиқий тафаккурнинг тўлиқ намоён бўлишига ҳам хизмат қилиши мумкин экан. Бундай ҳолат кўпроқ болаларга хос, аммо инсон таълим жараёнида, хусусан амалий тажрибалар вақтида ҳар хил мураккабликдаги топшириқларни ечишга ёрдам берувчи, анча чекланган усулларни ўзлаштириши ёки ўзи хоҳламаган ҳолда тафаккурнинг ригидлигини эгаллаши мумкин бўлади. Ригидлик деганда, шахс фаолиятини олдиндан дастурлашган фаолиятдан четга чиқолмасдан, янги усул ва қоидаларга тафаккурни кўчира олмаслиги тушунилади. Психологияда ригидликнинг уч тури, яъни когнитив (билиш билан боғлиқ), аффектив (ҳиссий) ва мотивацияли ригидлик тўғрисида сўз боради.
Кўпроқ таълим жараёнидаги билиш фаолияти когнитив ригидликни ўз ичига қамраб олган. Шу сабабли ҳам таълим жараёнида ўқувчиларнинг тафаккурини тадқиқ этишда психологлар қуйида тақдим этиладиган методикадан фойдаланишлари мумкин. Методика А.Лачинс методикаси деб номланиб, бунда икки гуруҳ ўқувчиларига бир хил турдаги икки хил топшириқ тақдим этилади. Бунда масалани ечишда кимдир олдин қўлланган усуллардан, ким эса анча рационал усуллардан фойдаланиши мумкин бўлади.
А.Лачинс методикаси