Ekskursiya xizmatida birinchi tibbiy yordamni ko‘rsatish qoidasi

Yot jismlar tushganda birinchi tibbiy yordam
Yot jismlar nafas yo‘llariga tushganda gid quyidagilarni bajarishi lozim:

• 
  jabrlanuvchidan bir necha marta yo‘tal harakatlarini bajarishni so‘rash;
  
• 
  jabrlanuvchining qorni bilan yotqizib yoki o‘tirgan va boshi egik holatda kaft bilan ko‘raklar orasiga 3-5 marta qisqa turtkilar berish;
  
• 
  jabrlanuvchining orqasidan o‘tib, qo‘llarni uning xanjarsimon o‘sig‘i va kindik oralig‘ida qo‘llarni zanjir qilib ushlab 3-5 marta qorin sohasini tez-tez bosib olish.
  

14. 8-rasm. Yot jismlar tushganda birinchi tibbiy yordam

Agarda yot jismlar ko‘zga tushganda ko‘zni suv oqimida yuvish kerak. Bunda suv oqimining yo‘nalishi ko‘zni tashqi burchagi (chakka)dan ichki burchagi (burun) ga yo‘naltirilishi shart. Ko‘zni ishqalash qat’iyan man etiladi.
Og‘ir jarohatlarda ko‘zga steril boylama qo‘yib, jabrlanuvchini zudlik bilan tibbiy muassasaga yetkazish zarur bo‘ladi.
Yumshoq to‘qimalarga yot jismlar tushganida (teri ostiga, tirnoqqa va h.k.) gid quyidagilarni bajarish lozim:

• 
  yot jismni olishga ishonchi komil bo‘lsagina olib tashlash;
  
• 
  yot jism tushgan joyni yod bilan ishlov berish;
  
• 
  steril boylam qo‘yish.
  

Zaharlanishlarda birinchi tibbiy yordam

Gazlardan zaharlangan (atsetilen, is gazi, benzin parlari va h.k.) insonlarda bosh og‘rig‘i, chakkalarida kuchli og‘riq, quloqlari shang‘illashi, umumiy holsizlik, bosh aylanishi, uyquchanlik, og‘ir holatlarda qo‘zg‘aluvchanlik, nafas olishning buzilishi, ko‘z qorachiqlarining kengayishi kuzatiladi.
Turli zaharlanishlarda tibbiy yordam ko‘rsatayotgan gid quyidagilarni bajarishi lozim:

• 
  gaz zonasidan jabrlanuvchini olib chiqish;
  
• 
  kiyimlarini yechib toza havo kelishini ta’minlash;
  
• 
  jabrlanuvchining oyog‘ini osmonga qilib yotqizib qo‘yish (gaz isidan zaharlanishda faqat gorizontal holatda yotqizish);
  
• 
  jabrlanuvchini odeyalo, kiyimlar bilan yopintirish;
  
• 
  novshadil spirtiga namlangan salfetka yoki paxtani jabrlanuvchining burniga yaqinlashtirish;
  
• 
  ko‘p miqdorda suyuqlik ichirish;
  
• 
  nafas olish jarayoni to‘xtaganda sun’iy nafas berish tadbirini o‘tkazish;
  
• 
  zudlik bilan yuqori saviyali tibbiy yordam beradigan mutaxassisini chaqirish.