Ekonometrika asoslari

9.3-misol. f IChFni f (x, a, b) = ax^b ko'rinishda olaylik, bu yerda x — sarflanayotgan resurs (masalan, ish vaqti) miqdori, f(x, a, b) — ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmi (masalan, jo'natilishga tayyor bo'lgan muzlatgichlar soni). <2>0va0 kattaliklar — / IChFning parametrlari, parametrlar vektori ikki o'lchovli (<2, b) vektor bo'ladi.

у — ax^b funktsiyaning xossalaridan sarflanayotgan resurs miqdori x o'sganda ishlab chiqarish hajmi у ning o'sishi, biroq bunda resursning har bir qo'shimcha birligi ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmi у ning tobora kamroq o'sishiga olib keladi. Ushbu holat (x miqdor o'sganda у hajmning o'sishi va у hajm o'sishining kamayishi) iqtisodiyot nazariyasining kamayuvchi samaradorlik qonuni deb ataluvchi asosiy qoidasini aks ettiradi. у = ax^b IChF bir faktorli ishlab

chiqarish funktsiyalari keng sinfining tipik vakili.

IChFlar turli sohalarida qo'llanilishi mumkin. «Xarajatlar - ishlab chiqarish» tamoyili ham mikro-, ham makroiqtisodiy darajada amalga oshirilishi mumkin.

Alohida korxona (firma), tarmoq, tarmoqlararo ishlab chiqarish majmuasi mikroiqtisodiy darajada ishlab chiqarish sistemasi sifatida qatnashishi mumkin. Bu holda ishlab chiqarish funktsiyalari asosan tahlil va rejalashtirish masalalarini, shuningdek prognozlash masalalarini yechish uchun quriladi va ishlatiladi.

Makroiqtisodiy darajada esa ishlab chiqarish sistemasi sifatida hudud yoki butun mamlakat (aniqrog'i, hudud yoki mamlakatning xo'jalik sistemasi) qatnashadi. Bu holda ishlab chiqarish funktsiyalari uchchala ko'rinishdagi (tahlil, rejalashtirish va prognozlash) masalalarni yechish uchun quriladi va faol ishlatiladi.

Ishlab chiqarish funktsiyalari statik i dinamik ishlab chiqarish funktsiyalariga bo'linadi. Statik ishlab chiqarish funktsiyalari da vaqt o'rganilayotgan bog'lanishning asosiy tavsiflarini o'zgartiradigan omil sifatida hisobga olinmaydi. Dinamik ishlab chiqarish funktsiyalari vaqt omilini o'z ichiga oladi: ularda vaqt natijaga ta'sir qiluvchi mustaqil o'zgaruvchi sifatida qaralishi mumkin; parametrlar va ko'rsatkich-omillar vaqtning funktsiyalari sifatida qaralishi mumkin.