Ekologiya va geografiya

 
 
 
 

---

8 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

9 
 
 
 
 
1.2. Qo’riqxonalar va ularning ahamiyati
 
Tabiatning noyob, diqqatga sazovor
 
ob’ektlariga g‘orlar, ajoyib shaklli 
qoyalar, daralar, sharsharalar, er qatlamlari ochilib qolgan joylar, o‘ziga xos 
buloqlar, katta yoshli daraxtlar kiritiladi. Tabiatning bunday ob’ektlari ilmiy, 
rekreatsiya, turizm, sayohat, nafosat maqsadlarida o‘rganiladi va muhofaza 
qilinadi. Tabiatning go‘zal, rang-barang, havo va suvi musaffo, tabiati shifobaxsh 
landshaftlari ham maxsus muhofaza qilinadi. Chunki bunday landshaftlarni asil 
holida saqlab qolib, muhofaza qilish, ulardagi tabiiy jarayonlar va ekologik 
muvozanatning vaqt davomidagi qonuniy o‘zgarishlarini tadqiq qilish jihatidan 
ham muhim ahamiyatga egadir. 
O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi 
respublika hududida 400 dan ortiq tabiat yodgorligini hisobga olgan. Bulardan 80 
ga yaqini jonsiz tabiat yodgorliklaridir. Jonsiz tabiat yodgorliklari orasida xilma-xil 
karst relefi shakllari, shu jumladan, arxeologik ahamiyatga ega bo‘lgan g‘orlar, 
shuningdek nodir buloqlar, sharsharalar, ilmiy jihatdan katta ahamiyatga ega 
bo‘lgan qoyalar va geologik ochilmalarni muhofaza qilish muhim vazifalardan 
hisoblanadi. Sayrobdagi qadimiy chinor, Boysundagi Chorchinor, odamlarning 
qadimgi ajdodi topilgan Teshiktosh g‘ori, Xo‘jakentdagi qoyaga chizilgan rasmlar, 
Chinor, Amir Temur g‘ori, Qirqqiz, Odamtosh, «Dinazavrlar jangi» qoyalari va 
boshqalar shular jumlasidan. Ularning betakror, sehrli va maftunkor manzaralari 
jiddiy muhofazaga muhtojdir. 
O‘zbekistonning qo‘riqxonalarida olib borilgan va olib borilayotgan ishlar 
ko‘lami juda keng, ayni vaqtda juda dolzarb hsoblanadi. Shu bilan birga olib 
borilayotgan tadqiqotlar avvalgi tadqiqotlarni mazmunan davomi bo‘lib, asosan bir 
maqsadga, ya’ni tabiatni muhofaza qilishga qaratilgan.
Qo‘riqxonalarda jadal olib borilayotgan tadqiqot va ilmiy tekshirish ishlari 
natijasida qo‘riqxonalar maydoni kengaytirilib, alohida muhofaza qilinadigan 

---

10