Ekologik ekspertizaning antropologik xususiyati mundarija kirish I bob. O‘zbekiston Respublikasida ekalogiya huquqi rivojlanishi tarixi

Zamonaviy ekalogik huquqiy ta’lim davr talabi.

Bugungi kunda ekologik inqiroz va xavfsizlikning oldini olishda aholining, ayniqsa, о‘sib kelayotgan yosh avlodning ekologik-huquqiy ta’limi va tarbiyasi, ekologik-huquqiy madaniyati va ma’naviyatini zamon talabi asosida oshirib borish ekologik xavfsizlikni hal qiluvchi omillaridan biridir.

Mustaqillik yillarida mamlakatimizda yoshlarimizning ekologik huquqiy ta’lim va tarbiyasi masalasiga alohida e’tibor berib kelinmoqda. Jumladan, 30 dan oshiq ekologik yо‘nalishdagi qonunlar va 1000 ga yaqin qonun osti normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Ushbu huquqiy manbalarning asosiy maqsadi atrof-muhitni muhofaza qilish, ekologik ilm-fanni rivojlantirish, ekologiyaga oid bilimlarni keng targ‘ib qilish, biologik xilma-xillikni saqlash va qayta tiklash, tabiatdan foydalanishni boshqarish tizimining samarali iqtisodiy mexanizmini joriy etish, ekologik xavfsizlikni ta’minlash, atrof tabiiy muhitni saqlashni ta’minlashning huquqiy mexanizmini takomillashtirishga qaratiladi.

О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov tashabbusi bilan 2016 yilning “Sog‘lom ona va bola yili” deb e’lon qilinishi jamiyatimizda ekologik-huquqiy madaniyatni yanada yuksaltirish hamda uning uzluksizligini ta’minlashda zamonaviylik va xorijiy tajribalaridan keng foydalanishni ham taqozo etadi.

Ushbu talablarni avvalambor, О‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasining 41-moddasida “...har kim bilim olish huquqiga ega” ekanligi, 50-moddasida “Fuqarolar atrof-muhitga ehtiyotkorona munosabatda bо‘lishga majburdirlar” hamda, 55-moddasida “Yer, yer osti boyliklari, suv, о‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir”, deb kо‘rsatilganligi bugungi kunda yoshlarimizga ekologik-huquqiy ta’lim va tarbiyani olib borishning huquqiy asosini tashkil etadi.

Ushbu muammolarni hozirgi kun talabi darajasida olib borishni Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va О‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim tо‘g‘risida”gi qonuni ham о‘zida mujassamlashtiradi.

Ayniqsa, Vazirlar Mahkamasining 2013 yil 27 maydagi 142-sonli qarori asosida qabul qilingan, 2013-2017 yillarda О‘zbekiston Respublikasida atrof-muhit muhofazasi bо‘yicha harakatlar Dasturi mamlakatimizda ekologik muammolarni hal qilish borasida katta ahamiyatga ega bо‘lgan tarixiy hujjat bо‘ldi.

Ushbu Dasturda, atrof tabiiy muhit muhofazasi va tabiatdan foydalanish, ekologik ta’lim va barqaror rivojlanish maqsadlarida ta’lim sohasida tabiatni muhofaza qilish qonunchiligini va meyoriy-uslubiy bazani rivojlantirish masalasiga alohida e’tibor qaratilgan.

Ekologik ta’lim va tarbiya asosan: oilada, maktabgacha ta’lim muassasalarida, maktablarda, litsey, kollej, institut va universitetlarda olib boriladi.

Bundan kо‘rinib turibdiki, har bir oilada о‘sib-ulg‘ayayotgan yoshlarimiz mustaqil davlatimizning ekologik siyosati hamda uning mazmunini, huquqiy-ekologik muammolar hamda ularni hal qilishning huquqiy-iqtisodiy tomonlarini yaxshi bilishlari, chuqur huquqiy-ekologik bilimlarga ega bо‘lishlari va jamiyat faoliyatining huquqiy-ekologik sohasida faol qatnashishlari zarur bо‘ladi.

Mazkur jarayonlar yoshlarimizning “Ekologik-huquqiy ta’lim va tarbiyasini zamon talabida bо‘lishini ham taqozo etadi. Umuman olganda atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish jarayoni ekologik-huquqiy ongi va madaniyat bilan kо‘proq bog‘liq bо‘lib, u: