Egri chiziqli harakat. Aylana bo’ylab tekis harakat. Markazga intilma tezlanish

To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakat qilayotgan jism tezlanishida vaqt o‘tishi bilan harakat yo‘nalishi o‘zgarmaydi. Biz faqat tezlik miqdori o‘zgarishini va vektor ko‘rinishi quyidagicha ekanligini ko‘rgan edik

• To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakat qilayotgan jism tezlanishida vaqt o‘tishi bilan harakat yo‘nalishi o‘zgarmaydi. Biz faqat tezlik miqdori o‘zgarishini va vektor ko‘rinishi quyidagicha ekanligini ko‘rgan edik

( 1)

5 – rasm

Tekis aylanma harakatda esa tezlik miqdori o‘zgarmaydi, faqat yo‘nalishi o‘zgaradi. Tezlik vektor kattalik bo‘lgani uchun ikkita vektorning moduli teng bo‘lib, lekin yo‘nalishi turlicha bo‘lsa, unday vektorlar ayirmasi nolga teng bo‘lmasligini bilamiz ( 5 - ­rasm).

Buni 4-rasmda tasvirlangan sharchaning harakatida ko‘rsak, Δt vaqt ichida tezlik vektorlarining ayirmasi →υ 2 – →υ 1 yoki →υ 3 – →υ 2 noldan farqli bo‘ladi. Demak, tezlik vektori o‘zgarmoqda. Tezlikning o‘zgarishi esa aylanma 5-rasm. Moduli teng, harakatda tezlanish mavjud ekanligidan dalolat beradi. (1) formuladan sharchaning Δt vaqt ichida A1 nuqtadan A2 nuqtaga o‘tishidagi harakat uchun tezlanish quyidagicha ifodalanadi: