Efir moylari Reja: Efir moylarni to‘planish dinamikasi

EFIR MOYLARINI SAQLASH
Efir moylari havo kislorodi, yorug’lik va namlik ta’sirida buziladi. Bunday sharoitda ular oksidlanib, smolaga o’xshash moddalar hosil qiladi. Natijada efir moylarining ranggi va hidi o’zgarib, o’zi quyuqlashadi. Efir moylari ombor va dorixonalarda saqlanganda yuqorida ko’rsatilgan sharoitlar hisobga olinishi kerak.
Efir moylari tegishli MTX da ko’rsatilgan og’zi mahkam yopiladigan idishlarda to’la holda 15⁰S dan yuqori bo’lmagan haroratda, salqin hamda qorong’u joyda saqlanadi.
EFIR MOYLARINING TASNIFI
Efir moyi saqlovchi dorivor o’simliklar va mahsulotlar tarkibidagi moyni asosiy qismining kimyovii tuzilishiga qarab, olti guruhga bo’linadi:

1. 
   Tarkibida atsiklik (ochik zanjirli) monoterpenlar bo’lgan efir moylar va o’simliklar.
   
2. 
   Tarkibida monotsiklik monoterpenlar bo’lgan efir moylar va o’simliklar.
   
3. 
   Tarkibida bitsiklik monoterpenlar bo’lgan efir moylar va o’simliklar.
   
4. 
   Tarkibida aromatik monoterpenlar bo’lgan efir moylar va o’simliklar.
   
5. 
   Tarkibida atsiklik (ochik zanjirli) seskviterpenlar bo’lgan efir moylar va o’simliklar.
   
6. 
   Tarkibida tsiklik seskviterpenlar bo’lgan efir moylar va o’simliklar.
   

TARKIBIDA ATSIKLIK (OCHIQ ZANJIRLI) MONOTERPENLAR
BO’LGAN EFIR MOYLARI VA DORIVOR O’SIMLIKLAR
Bu guruhga kiradigan mahsulotlar (atirgul, limon moylari hamda kashnichning efir moyi va mevasi) tibbiyotda uncha ahamiyatga ega emas. Lekin hushbo’y bo’lganidan parfyumeriyada ko’p ishlatiladi. Bu moylarda birlamchi spirtlardan geraniol va tsitronellol (atirgul hidini beradi), geraniolning izomeri linalool spirti (marvaridgul va lavanda hidini beradi) hamda limon hidini beradigan tsitral aldegid (geraniol aldegidi) va boshqa birikmalar yoqimli hid beruvchi asosiy qismlar hisoblanadi.

Geraniol Linalool TSitronellol TSitral

KASHNICH MEVASI VA MOYI - FRUCTUS ET OLEUM CORIANDRI