Ecologiya MurodovSh lot doc

 

Shunday  qilib,  vodorodning  biogen  aylanishi  faqat 

bog’langan  ko’rinishda  amalga  oshadi  (kislorod,  uglerod  va 

kam miqdorda azot bilan). 

 

 

5.9  Boshqa  elementlarning  aylanishlari.

  Kichik  (biogen) 

aylanishda  faqat  asosiy  emas,  balki  boshqa  biogen  elementlar 

(ikkinchi  darajali),  jumladan  mikroelementlar  ham  qatnashadi. 

Ulardan  ba‘zilari  o’zining  kimyoviy  xususiyatlari  o’xshashlik 

fazilatlariga  ko’ra  tirik  organizmlarda  yig’iladi  (strontsiy 

xususiyati  bo’yicha  kaltsiyga  o’xshash  bo’lganligi  uchun  suyak 

to’qimalarida yig’ilishi mumkin, shuningdek radionuklid strontsiy 

–  90;  tseziy    va  radioaktiv  tseziy  –  137  kaliy  bilan  birgalikda 

harakatlanadi va boshq.). 

 

Ba‘zi  elementlar,  masalan  simob  va  boshqa  og’ir  metallar, 

biogen  aylanishida  antropogen  faoliyatga  ko’ra  “majburan”  jalb 

qilinadi. Yakka va tarqalgan elementlarni to’plovchi  organizmlar 

mavjud. Shunday qilib, ba‘zi yerdagi gullaydigan o’simliklar litiy, 

berilliy,  borning  to’plovchisi  bo’lishi  mumkin.  Brom  va  yodlar 

ba‘zi  dengiz  suv  o’tlarida  yig’iladi.  Ruda  konlaridagi 

o’simliklarda  mis,  tsink,  qo’rg’oshin  va  boshqa  mikroelementlar 

yig’ilishi mumkin.