Ўэбекистон Республикаси п резиденти қузуридаги д авлат ва ж ам ият қурилиш и академияси Ў эбекистон Республикаси Ваэирлар м ахкамаси

{лот. гтроНо - киритпаман) -
ички бозорда со- 
тиш учун чет эллардан келтирилган товар ва хизматлар.
Инвестиция 
(лот. кийинтирмок) ~
ишлаб чивдришни 
ривожлантириш мақсадида ёки чет элларда иқгисодиётнинг 
турли тармоқларига капитал киритиш (кўйиш). Молиявий 
инвестиция, акция, облигация ва бошқа қимматбаҳо қрғоз- 
ларни сотиб олиш; реал инвестиция мамлакат ичкарисида 
ва чет элларда ишлаб чиқаришга капитал киритиш (қўйиш), 
шунингдек, ёш мустақил давлатларга карз ва субсидиялар 
бериш шаклларида амалга оширилади.
Инфляция 
(лот. гп/1аИо ~ шишиш, кўчиш, кўтари-
лиш) -
пулнинг қадрсизланиши; муомаладаги пул масса- 
сининг товарлар массасидан устунлиги натижасида то- 
вар билан таъминланмаган пулларнинг пайдо бўлиши.
Ишсизлик —
аҳоли иқгисодий фаол қисмининг ўзига иш 
топа олмасдан қолиши. Меҳнатга лаёкэтли бўлиб, ишлаш- 
ни хоҳпаган, лекин иш билан таъминланмаган ишчи кучи.
Иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш мақ- 
сади - ижтимоий ва иқтисодий барқарорликни таъмин- 
лаш, иқгисодий тизимни мустаҳкамлаш ва уни ўзгарти- 
риб турувчи шароитга мослаштиришга қаратилади.
Иқтисодий жиноятлар — миллий иқгисодиётга, унинг 
тармоқпари ёки соҳаларига, корхона, ташкилот ва муас- 
сасалар ҳамда фуқароларга зиён етказадиган ёинки зиён 
етказиши мумкин бўлган, жиноят қонунида назарда ту- 
тилган ижтимоий хавфли қилмиш (ҳаракат ёки ҳаракат- 
сизлик)дир. Бундай жиноятларнинг содир этилиши нати- 
жасида жамият, давлат, хўжалик субъектларига, айрим 
фуқароларга моддий зиён етказилади, жамиятнинг иқги-
3 3 0
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

содий негизларига тажовуз қилинади. Уларга: 1) ўзгалар 
мулкини талон-тарож қилиш; 2) ўзгалар мулкини талон- 
тарож қилиш билан боғлиқ бўлмаган жиноятлар; 3) иқги- 
содиёт асосларига қарши жиноятлар; 4) хўжалик фаолия- 
ти соҳасидаги жиноятлар киради.
Иқтисодиёт асосларига қарши жиноятларга мамла- 
кат манфаатларига хилоф равишда битимлар тузиш, қал- 
баки пул ёки қимматли қоғозлар ясаш, уларни ўтказиш, 
валюта билан қонунга хилоф равишда муомала қилиш, 
чет эл валютасини яшириш, сохта тадбиркорлик, сохта 
банкротлик, банкротликни яшириш, божхона тўғрисида- 
ги қонунларни бузиш, рангли металлар, уларнинг парча 
ва резги чиқитларини тайёрлаш, олиш, улардан фойда- 
ланиш ҳамда сотиш қондаларини бузиш кабилар киради.
Иқтисодий ислоҳотлар —
хўжалик юритиш тизимида, 
иқгисодиетни бошкэришда, шсгисодий сиёсатни амалга оши- 
риш йўллари ва усулларида йирик қайта қуришлар, ўзгарги- 
ришлар, иқгисодий тизимни такомиллаштириш ёки эски ти- 
зимлардан янгисига ўтиш мақсадида амалга оширилади Исло- 
ҳсгглар иқгисодий тизимнинг самарадорпиги қоникарсиз бўлган, 
иқгисодий инқироз ва тангликлар юз берган, кишиларнинг эхти- 
ёжларини етарли даражада крндирмаган ҳолларда, мамлакат 
ўз тараққиётида бошка мамлакатла рдан орқада қолган шаро- 
итларда ўтказилади. Иқшсодий ислоҳотлар ларзаларсиз, аниқ 
мақсадлар кўзланган ҳолда, парламент қабул қилган қонун- 
ларга биноан ва давлат раҳбарлигида амалга опвфилади.
Иқтисодий манфаатлар - иқтисодий фаолият ишти- 
рокчилари (суб*ьектлари)нинг ўзлари томонидан англанган 
ва уларни фаолиятга ундовчи ҳаётий эҳтиёжлари, иқгисо- 
дий фаолиятни ҳаракатлантирувчи куч. Амал қилиш дара- 
жасига кўра якка шахс, гуруҳий ёки корпоратив, миллий 
ёки умумдав лат миқёсидаги иқтисодий манфаатлар мавжуд
Иқтисодий мустақиллик - миллий иқтисодиётнинг чет 
давлатларга боғлиқлигини камайтириш ва миллий ман- 
фаатларга хизмат қилиши учун шарт-шароитларнинг таъ- 
минланиши. Унинг иқтисодиётнинг очиқлиги, тараққиёт 
йўлини мустақил танлаш каби мезонлари мавжуд.
331
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Иктисодиётнинг очиқлиги —
мамлакат иқтисодиёти- 
нинг чет эл товарлари, капитали, ишчи кучи мшрацияси 
учун муайян даражада очиқ бўлишини тақозо этади Мам- 
лакат чет эл билан иқтисодий алоқаларини ўз миллий 
манфаатларидан келиб чиққан ҳолда ва эркин юритади.
Иқтисодий сиёсат —
мамлакат мақсадлари, вазифала- 
ри, манс|^аатларига мувофиқ ҳолда иқгисодий ва ижтимоий 
жараёнларга муайян йўналиш бериш, иқгисодиётни даалат 
томонидан тартибга солиш ва бошқариш соҳасидаги дав- 
лат, ҳукумат фаолиятининг бош йўналиши, тадбирлари 
тизими. И.С. аграр, таркибий, инвестиция, молия-кредит, 
ижтимоий, ташқи иқтисодий фаолият, илмий-техника, 
солиқ, бюджет соҳаларидаги сиёсатни ўз ичига олади.
Иктисодий тараққиёт йўлини мустакил танлаш ~ ҳар 
бир мамлакат келажагини ўз имкониятлари ва миллий ху- 
сусиятларига қараб белгшшйди ва унга эришиш воситалари- 
ни эркин танлайди
Иқтисодий ханфсизлик —
миллий иқгисодиёт муста- 
қиллигининг, унинг барқарорлиги, мустаҳкамлиги, дои- 
мо янгиланишга ва ўз-ўэидан такомиллашиб боришга 
қодирлигини таьминловчи шарт-шароитлар ва омиллар 
йиғиндисидир И-Х. иқтисодиёт ва ҳокимият институтла- 
рининг шундай ҳолатики, бундай ҳолатда мамлакат мил- 
лий манфаатларининг кафолатли ҳимоя қилинганлиги, 
мамлакат иқтисодий ривожланишининг ижтимоий йўнал- 
тирилганлиги, ички ва ташқи жараёнларининг энг ноқу- 
лай шароитларида ҳам мудофаа салоҳияти етарли дара- 
жада таъминланган бўлади.
Ички иқтисодий хавфсизлик - табиий, техникавий, иқги- 
содий, инфратузилмавий, ижтимоий, микро ва макро иқги- 
содий ривожланишнинг ҳдмда турли беқарорлик, тангликни 
келтириб чиқарзгвчи ички ва ташки тахдидлар таъсиридан 
ҳимоя қилувчи ички иммунитетлар билан боғлиқдир.
Иқтисодий тахдид ~ жамиггг, давлат ва уларнинг субъекг 
лари алоҳида шахснинг нормал ҳаёт фаолиятига, улар ман- 
фаатларини рўёбга чиқаришга тўсқгшлик қилувчи, уларга
3 3 2
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

зиён, эарар-заҳмат келтирувчи, хавф-хатар туғдирувчи 
омиллар, шарт-шароитлар ва воқеликларни ифодалайди.
Иқтисодий шпионаж —
рақибига зарба бериш, рақо- 
бат курашида енгиш, хўжалик фаолиятида ўзиб кетиш 
мақсадида тижорат сири ҳисобланган маълумотларии 
яширинча тўплашга қаратилган хуфёна фаолият.
Иктисодий қонунбузарлик - хўжалик юритиш ама- 
лиётида белгиланган ва қарор топган қонун-қоидалар 
ҳамда меэонларга зид хатти-ҳаракат ёки ҳаракатсизлик.
Контрабанда