|
11
www.ziyouz.com kutubxonasi
1.2.1 -чизма
Миллий хавфсиялик таркиби
турли хил мақсад-манфаатларни ифода этувчи мафку-
ралар, роялар кураши, тортишувлар ҳали ҳам давом
этмокда. Бу курашлардан мақсад иисон, шу жумладан,
ёшлар қалбини эгаллаш. муайян мамлакат ёки минта-
қадаги бирор миллат ёки халқнинг онги ва тафаккури-
га таъсир ўтказиш, уни ўзига бўйсундириш, маънавий
жиҳатдан заиф ва тобе қилишдан иборатдир Фикр
қарамлиги, тафаккур қуллиги эса ҳар қандай иктисо-
дий ва сиёсий қарамликдан даҳшатлироқдир. Шу боис-
дан ҳам мафкура полигонлари ядро полигонларига нис-
батан кўпроқ кучга эга. Агар ҳарбий, иқтисодий, сиё-
сий таҳдид, хавф-хатар, тазйиқ бўлса, буни сезиш,
кўриш, олдини олиш мумкин. Аммо мафкуравий, ғоявий
хавфни, таэйиқни тезда илғаб олиш, сезиш ниҳоятда
қийин. Инсон ўз мустақил фикрига, собит эътиқодига,
ўзи таяниб яшайдиган ҳаётий миллий қадриятларга,
мустаҳкам иродага эга бўлмаса, жамиятда халқни яго-
на мақсад йўлида бирлаштирувчи миллий ғоя ва маф-
кура мавжуд бўлмаса, унинг турли зарарли ғоя ва маф-
кураларнинг тазйиқига бардош бериши амри маҳолдир.
Хозирги даврда Ўзбекистонда «...жамиятимиз ҳаётига
жиддий хавф туғдирадиган мафкуравий таҳдидлар
қуйидагилардан иборат:
12
www.ziyouz.com kutubxonasi
- ислом халифалигини тиклаб, унинг байроғи ости-
да мусулмон халқларини янги империяга бирлаштириш-
га қаратилган интилишлар;
- ёш мустақил давлатларни собиқ иттифоққа бир-
лаштириш ғояси;
- тарихимизни, миллий қадриятларимиз ва диннинг
моҳиятини сохталаштиришга уринишлар;
- аҳлоқсизлик ғояларини ёйиб, халқни маънавий
жиҳатдан бузишга интилишлар;
- турли мафкуравий воситалар орқали минтақавий
ва давлатлараро можароларни келтириб чиқаришга қара-
тилган ҳаракатлар»8.
Бундай ғоявий, мафкуравий таҳдидлар инсонлар ва
халқнинг қалби, онтани забт этишга, уларни ўз миллий
ва маънавий, маданий қадриятларидан, умумбашарий
цивилизация ютуқларидан маҳрум қилишга, пировард
натижада, мамлакатни ўзларига қарам қилиб олишга
қаратилгандир. Шу боисдан ғоявий, мафкуравий хавф-
сизликни таъминлаш муҳим аҳамият касб этмоқда.
Экологик хавфсизлик табиат ва инсоннинг ўзаро му-
носабатларидаги муайян қонуниятларнинг бузилиши
оқибаттгда юзага келадиган экологик фалокатларнинг ол-
дини олишга қаратилгандир. Экологик хавф-хатар, фа-
локатлар инсоннинг табиат имклниятлари ва унинг ри-
вожланиш қонуниятларини ҳисобга олмасдан, табиий ва
минерал хом ашё захираларидан ваҳшийларча, экстен-
сив усулда, жуда катта харажатлар ва исрофгарчилик-
лар билан фойдаланган ҳолда хўжалик фаолиятини юри-
тиши оқибатида юзага келмоқца. Президентимиз Ислом
Каримов экологик хавфсизликш! таъминлашнинг аҳами-
яти тўғрисида сўз юритиб, «Тараққиётнинг ҳозирги босқи-
чида инсон билан табиатнинг ўзаро таъсирига оид бир
қатор муаммоларни ҳал этиш фақат бир мамлакат дои-
расида чекланиб қола олмайди. Уларни бутун сайёрамиз
8 Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар -Т.:
Ўэбекмстон, 2000. 41-6.
13
www.ziyouz.com kutubxonasi
кўламида ҳал қилиш зарур. Кўриниб турибдики, табиий
муҳитни инсон юритадиган хўжалик фаолиятининг зарар-
ли таъсиридан ҳимоя қилиш билан боғлиқ кўпгина муам-
молар кенг кўлам касб этади. Шу сабабли улар фақат
халқаро ҳамкорлик асосида ҳал қилиниши лозим»9, - деб
таъкидлаган. Демак, экологик хавфсизлик миллий хавф-
сизликнинг муҳим таркибий қисми бўлиши билан бир
қаторда, глобал аҳамиятга ва тавсифга эгадир.
Иқтисодий хавфсизлик мамлакатнинг иқтисодий
жиҳатдан мустақил, барқарор ривожланишга қодир-
лигини ифодалайди.
Информацион хавфсизлик юқорида тавсифланган
миллий хавфсизликнинг барча шаклларини. айниқса,
ғоявий, мафкуравий хавфсизликни таъминлашнинг во-
ситаси сифатида намоён бўлади.
Шуни таъкидлаш жоизки, “миллий хавфсиэлик”
тушунчаси кўп қиррали ва хилма-хил шаклларда на-
моён бўлади. Аммо шунга қарамай, у қуйидаги хусуси-
нтларга эга.
биринчидан, миллий хавфсизлик аниқ тарихий маз-
мунга эга, яъни жамиятга қайси соҳаларда ва қандай
даражадаги таҳдидлар мавжудлигини аниқлашга қара-
тилган аниқ ҳолатлардаги аниқ таҳлилларни талаб
қилади;
иккинчидан, миллий хавфсизлик бир-бирига зид
ўлчамлар, жамиятга хавф солувчи таҳдидлар ва улар-
ни бартараф этадиган ижтимоий-иқтисодий ўлчамлар
ҳамда кўрсаткичлар билан ифодаланади;
учинчидан, миллий х авф си зл и к муаммосининг
аҳамияти ва кескинлиги жаҳон ҳамжамияти ҳамда ай-
рим мамлакат, ҳудуд тараққиётининг бурилиш даврла-
рида янада ошади;
тўртинчидан, миллий хавфсизлик тамойиллари ва
1 Каримов И.А. Ўэбекистон XXI аср бўсағасида хавфсизликка таҳдид,
барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. - Т.: Ўзбекистон,
1997
115
-
116-6
14
www.ziyouz.com kutubxonasi
параметрлари, кўрсаткичлари ўзгарувчан ҳамда турли
мамлакатларда ўзига хос хусусиятга эга бўлади. Аммо
шунга қарамасдан, ҳар бир мамлакат миллий хавфсиз-
лиги инсониятнинг ижтимоий ва иқтисодий тараққиёти-
нинг умумий тенденциялари билан боғлиқдир. Шунинг-
дек, умумбашарий, иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий
муносабатлар тизимидаги ўзгаришлар миллий хавфсиз-
ликка таъсир ўткаэиб туради;
бешинчидан, миллий хавфсизликка миллий давлат
манфаатлари ва миллий ғоя, миллий мафкура ҳам ўз
таъсирини кўрсатади;
олтинчидан, миллий хавфсизликни таъминлашда
иқтисодий хавфсизлик муҳим ўрин тутади. Чунки мил-
лий хавфсизликни, шу жумладан, мамлакатнинг сие-
сий, консгитуцион тузумини, давлат мустақиллиги ва
суверенитетини сақлаш, ҳарбий кудратини ошириш,
экологик муаммоларни юмшатиш ва ҳал этиш, авва-
ламбор, мамлакатнинг иқтисодий салоҳияти ва қудра-
тига, унинг иқтисодий хавфсизлигининг қай даражада
таъминланганлигига боғликдир.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
