Ўэбекистон Республикаси п резиденти қузуридаги д авлат ва ж ам ият қурилиш и академияси Ў эбекистон Республикаси Ваэирлар м ахкамаси

(1 9 9 0 -2 0 1 0
йиллар) асосий тенденция ва 
кўрсаткичлари қамда 
2011-2015 
йилларга мўлжалланган прогнозлари: 
статистик тўплам 
-Т .: 
Ўзбекистон, 
2011, 
87-бет.
164
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

орқали сотиш тизимини жорий этилишига сабаб бўлган 
эди. 1989 йилда республика статистика органлари томони- 
дан юртимиз аҳолиси ўртасида ўтказилган расмий сўров 
қатнашчиларининг 89,3 фоизи гўшт маҳсулотларини етар- 
ли даражада истеъмол қилмаётганини айтган. Бу кўрсат- 
кичлар сут маҳсулотлари бўйича 56,5 фоизни, шакар бўйи- 
ча 55,3 фоизни, қандолат махсулотлдари бўйича 49,5 фо- 
изни, қартошка бўйича эса 17,5 фоизни ташкил этди’.
Ушбу рақам.лар мустақиллик остонасида республика- 
мизда озиқ-овқат хавфсизлигига кучли таҳдидлар мав- 
жуд бўлганлигини, республика озиқ-овқат хавфсизлиги- 
ни таъминлашга ўзи қодир бўлмай қолганлигини кўрса- 
тади. Шунинг учун ҳам мустақиллик қўлга киритилгани- 
дан сўнг озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш ҳаёт-ма- 
мот масаласига айланди.
9.2. Ўзбекистонда қишлоқ хўжалиги сохасидаги
таркибий ўзгаришлар — озиқ-овқат
хавфсизлигини таъмивлаш омили
Мамлакатимизда амалга оширилаётган аграр ислоҳот- 
ларнинг бош мақсади сифатида ер ва ер муносабатларини 
такомиллапггириш, унга эгалик қшшш ва ундан самарали 
фойдаланишдан ишлаб чиқарувчилар модций манфаатдор- 
лигини ҳал қилишга кдратилди. Шуни ҳисобга олиб, мам- 
лакатда Ўзбекистон Республикасининг "Ер ҳақида”ги, “Ер 
кодекси”, “Ер кадастри тўғрисидаги” қонунлар қабул 
қилинди. Ер ресурсла ридан самарали фойдаланишни таш- 
кил қилиш ва уни назорат қилиш мақсадида махсус қўмита 
- Ер ресурслари Давлат кўмитаси ташкил этилди.
Ўэбекистонда амалга оширилган ер ислоҳоти бўйича: 
- қишлоқ хўжалигида ерлардан фойдалашпцда ижара 
шакли; 9
9 Ўэбекистон Республикаси иқтисодий-ижтимоий тараққиётииинг 
мустақиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва 
кўрсаткичлари ҳамда 2011-2015 йилларга мўлжалланган прогнозлари: 
статигтик тўплам. —Т.: Ўзбекистон, 2011. 85-86-бетлар.
165
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

- ерни ижарага 30 йилдан 50 йилгача бериш;
- ер учаеткаларидан фойдаланиш ҳуқуқнни мерос 
қилиш тизими;
- ўз маблағи ҳисобидан қўшимча ер ўэлаштиришни 
рағбатлантириш тизими жорий этилди.
Сувдан фойдалашшг бўйича;
- ирригация тизимини бошқаришда ҳудудий принцил- 
дан ҳавза принцгашга ўтилди, республикада 10 та иррига- 
ция тизими ҳавза бошкармалари ва 1 та Фаргона водийги 
бўйича бирлаштирилган Диспетчерлик марказига эга ма- 
гистрал каналлари тизими бошқармаси;
- фермерларга сув етказиб бериш мақсадида Сув ис- 
теъмолчилари уюшмалари ташкил зтилди.
Молия-кредит ва солиқ соҳасида:
- давлат эҳтиёжи учун харид қилинадиган маҳсулот- 
ларни етиштиришда имтиёзли кредит тиэими йўлга 
қўйилди;
- фермер хўжаликлари учун ерлар унумдорлигига 
боғлиқ бўлган ягона ер еолиғи;
- фермерга техника воситаларини лиэинг асосида бе- 
риш жорий этилди;
- фермер хўжаликлари учун имтиёзли кредит тиэи- 
ми яратилди.
Нарх-наво масалалари бўйича:
- давлат томонидан сотиб олинадиган пахтанинг нар- 
хиш! жаҳон бозоридаги нархдан келиб чиққан ҳолда бел- 
гилаш тизими жорий этилди.
- давлат томонидан сотиб олинаётган ғалла нархини 
минтақавий бозорлардаги нархдан келиб чиққан ҳолда 
белгилаш тизими жорий этилди;
- бошка қишлоқ ҳўжалиги маҳсулотларининг нархи 
бозордаги талаб ва таклифдан келмб чиққан ҳолда шарт- 
нома асосида белгиланмоқда.
Юқорида баён этилган йўналишлар бўйича аграр ис- 
лоҳотларни амалга ошириш жараёнида қишлоқ хўжалиги 
экинлари структурасини қайта кўриб чиқиш ва такомил- 
лаштириш керак бўлди. Бу масала Президент И.Л.Кари-
166
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

мпв ташаббуси билан кўриб чиқилди. Республикада пахта 
майдонлари, асосан, қисқарди. Ғалла майдонлари кенгай- 
тирилди. Пахтадан бўшаган ерларда янги боғ ва узумзор- 
лар барпо зтила бошланди. Сабяавот, полиз ва чорва озу- 
қаси экинлари майдонлари ҳам кенгайтирилди.
Қмсда вақт ичида ғалла майдонининг 4-5 маротаба кўпайи- 
ши, шу майдонларни уруғлик ва техника билан тат>мин- 
лаш, қолаверса, бир умр пахтачиликка ихтисослашган 
хўжаликлар ва деҳқонларимизнинг ғалладан мўл ҳосил 
олишга ўрганишининг ўзи катта матонат талаб қилар эди. 
Мамлакатимизда дон мустақшьлигини 
кўлга
киритишга қара- 
тилган Дастурнинг ишлаб чиқилиши ва амалга оширилиши 
катга ижтимоий-иқгисодий ва сиёсий аҳамият касб этди
"Дон мустақиллиги Дастури” нинг қабул қилиниши 
натижасида:
- сиёсий жиҳатдан мамлакатимизнинг дон сотиб олгшл 
учун бошқа мамлакатга иқтисодий қарам бўлишига йўл 
қўйилмади, аҳолининг дон маҳсулотлари билан та-ьмино- 
ти масаласи ҳал бўлди, давлат томонидан ун ва ун махсу- 
лотларининг нархи ошиб кетишининг олди олинди;
- ижтимоий жиҳатдан биз бошқа мамлакатларнинг 
эмас, балки