|
Дастлабки сўровнома жараёнида экспериментал танланма миқдори:
1-жадвал.
Мактаб
лар
|
Сурхондарё вилояти.
Узун тумани.
|
Термиз шахри
|
Жами
|
Синф-
лар
|
5-мактаб
|
12-мактаб
|
28-мактаб
|
7-мактаб
|
16-мактаб
|
19-мактаб
|
1-синф
|
2
|
3
|
2
|
2
|
1
|
2
|
12
|
2-синф
|
3
|
2
|
3
|
1
|
2
|
2
|
13
|
3-синф
|
3
|
2
|
2
|
2
|
2
|
1
|
12
|
4-синф
|
2
|
3
|
3
|
2
|
2
|
1
|
13
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жами
|
10
|
10
|
10
|
7
|
7
|
6
|
50
|
Дастлабки анкета-сўровномани ўтказишдан мақсад – ўқитувчиларда ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялашга қўйилган талабларни ривожлантириш ва уларни мулоқот одобини аниқлаш ҳолати, мактабларда Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялашга қаратилган шарт-шароитларини аниқлашдан иборат бўлди. Экспериментал танланманинг дастлабки анкета-сўровнома миқдори умумий ўрта таълим мактаб ўқитувчилар учун қизиқарли бўлган маълумотларни ўрганиш учун уларнинг миқдори аста-секин ўсди ва натижада тажриба гаруҳлардаги қизиқувчилар сони ортиб борди.Бу ҳолат 2-жадвалда ўз аксини топган.
Дастлабки сўровнома жараёнида экспериментал танланма миқдори:
2-Жадвал:
Макта-блар
|
Сурхондарё вилояти.
Узун тумани
|
Термиз шахри
|
Жами
|
Синф-
лар
|
5-мактаб
|
12-мактаб
|
28-мактаб
|
7-мактаб
|
16-мактаб
|
19-мактаб
|
|
|
Н/г
|
Т/г
|
Н/г
|
Т/г
|
Н/г
|
Т/г
|
Н/г
|
Т/г
|
Н/г
|
Т/г
|
Н/г
|
Т/г
|
|
1-синф
|
2
|
2
|
2
|
3
|
3
|
4
|
2
|
3
|
1
|
2
|
2
|
2
|
12/15
|
2-синф
|
2
|
3
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
2
|
2
|
3
|
2
|
3
|
13/19
|
3-синф
|
2
|
3
|
2
|
3
|
3
|
4
|
2
|
2
|
2
|
3
|
1
|
3
|
12/18
|
4-синф
|
3
|
3
|
3
|
3
|
2
|
3
|
2
|
3
|
2
|
3
|
1
|
4
|
13/17
|
Жами
|
9
|
11
|
9
|
12
|
12
|
16
|
7
|
10
|
7
|
11
|
6
|
12
|
50/71
|
Педагогик тажриба-синов жараёнида экспериментал танланма миқдорининг ўсиш миқдорива самарадорлик натижалари:
3-Жадвал:
Мактаблар
|
Назорат гуруҳи
|
Тажриба гуруҳи
|
Умумий
жами
|
Сурхондарё вилояти.Узун тумани
5-мактаб
|
9
|
11
|
20
|
Сурхондарё вилояти. Узун тумани
12-мактаб
|
9
|
12
|
21
|
Сурхондарё вилояти. Узун тумани
28-мактаб
|
12
|
16
|
28
|
Термиз шахри 7-мактаб
|
7
|
10
|
17
|
Термиз шахри 16-мактаб
|
7
|
11
|
18
|
Термиз шахри 19-мактаб
|
6
|
12
|
18
|
Жами
|
50
|
71
|
121
|
Бу жадвалдан кўринадики Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялаш технологиясига қизиқувчилар тобора кўпайди ва бу мавзуни ўрганишга интила бошлади. Мавзунинг долзарблиги ўз натижасини кўрсата бошлади. Шундан кўринадики, танланган мавзу самарадорлик натижалари юксак. Бўлажак ўқитувчилар миллий қадриятларга асосланиб ҳаётга кириб келаётган Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялаш технологияси долзарбдир.
Педагогик тажриба-синов жараёнида жами экспериментал танланма миқдори 2019-2020 ўқув йилида умумий ўрта таълим мактабларининг тажриба-синовда иштирокидан кўринадики, ҳар бир ўқитувчи ёрдамида ўқувчилар маънавий тадбирларда фаол бўлишни хохлайди. Қачонки сиз унга ишонч билдириб, Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби тарбиялашга унинг маънавий юксак онгли фикрлаш имкони борлигига ишонч ҳосил қилсангиз.
Бундан кўринадики назорат гуруҳларидаги ўқувчилар аста-секин тажриба гуруҳларига ҳавас қилиб, унда бўлаётган Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялашга оид маънавий-маърифий тадбирларда ўз хохишлари билан иштирок этишга хавас қилмоқдалар ва натижада бошланғич синф ўқитувчилари томонидан ташкил этилган тажриба гуруҳларида талабаларни сони ошиб бормоқда. Бу кўрсатадики, ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одобини тарбиялаш технологияси ҳар қандай маънавий тадбир ўтказишда ўқитувчини ўз устида ишлаш ва юксак онгли инсон сифатида шаклланиш имконини беради.
2019-2020 ўқув йилларида ўтказилган тажриба-синов жараёнида ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одобини тарбиялаш технологиясини шакллантириш бўйича ўзлаштириши натижасига асосан ўқитувчиларнинг фаоллиги ва ташаббускорлигига қараб, баҳолаш мезонига кўра, қуйидагича баҳоланди:
«Аъло» баҳо – топшириқнинг назарий ва амалий аҳамиятини чуқур ва атрофлича таҳлил этган ҳолда, топшириқларнинг хатоларсиз пухта бажарилган жавобга қўйилди.
«Яхши» баҳо – топшириқнинг назарий ва амалий аҳамиятини тушунган ҳолда, топшириқларнинг баъзи камчиликлар билан бажарилиш ҳисобига қўйилди.
«Қониқарли» баҳо – топшириқнинг назарий ва амалий аҳамиятини тор маънода тушуниш, топшириқларни чалкашликлар билан жавоб бериш эвазига қўйилди.
«Қониқарсиз» баҳо – топшириқнинг назарий ва амалий аҳамиятини тушунмаганлиги, топшириқлар бажарилмаганлиги, берилган саволларга жавоб олинмаганлиги учун қўйилди.
Демак, «Аъло», «Яхши», «Қониқарли» ва «Қониқарсиз» баҳолар ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одобини тарбиялаш технологиясини назарий билим, амалий кўникма ва малакаларни аниқлашда асосий мезон бўлиб ҳисобланади.
2019-2020 ўқув йилида умумий ўрта таълим муассасаларининг бошланғич синф ўқитувчиларининг тажриба-синовдаги фаол иштироки кўрсатилган. 1-расмда ифодаланган:
Тажриба-синовни ташкиллаштиришда тадқиқотчи тадқиқ этилаётган педагогик жараёнга қуйидаги тадбирлар амалга оширилди: Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялашни аниқлаш мақсадида мактабларида шарт-шароитлар яратилди. Тажриба-синов ишлари жараёнида Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялаш шакллари (синф ва синфдан ташқари машғулотларда) ва методларининг самарадорлик кўрсаткичларини тизимли равишда тажриба ва назорат гуруҳларида аниқланиб, қайд этилди. Педагогик маънавий-марифий, тарбиявий тадбирларни амалга ошириш жараёнлари аниқ кўрсатиб, уни амалга ошириш йўллари изоҳлаб берилди. Натижада ишонч ҳосил қилдикки, тажриба жараёнида ўтказилган ижодий иш фаолиятимиз юқори самарадорлик натижалари билан фойдали эканлиги кўза таланди.
II.Боб бўйича қисқа хулосалар:
Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одобини тарбиялаш технологиясининг амалий шакл, усул ва воситалари деб номланган бу бобда биз кўпроқ оиладаги муомала ва мулоқот маданиятига, унинг турлари ва шаклларига ҳамда воситаларига кўпроқ эътибор қаратганмиз. Шунингдек ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одоби ва нутқ маданиятини тарбиялашга қўйилган талаблар таҳлил этилган ҳолда қуйидагиларни тклиф этамиз:
1. Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одобини тарбиялашда оила доимо жамият таъсирида ўзгариб, шаклланиб боради, оиладаги ўзгаришлар ҳам жамиятга ўз таъсирини кўрсатади. Ҳар қандай ҳолатда биз қизларга Шарқона мулоқот ва муомала одобини тарбиялаш жараёнини оиладаги ва жамиятдаги муносабатларга эътибор қаратишимиз лозим.
2. Оила аъзоларинннг ҳуқуқларига икки жинснинг биологик, руҳий тузилиши нуқтаи назаридан оилада ҳамма вақт бир хил эмас. Шунинг учун аёл ва эркакнинг оилада рўзғор тебратиш, фарзандларни тарбиялаш, фарзандларнинг оила юмушлари ва вазифаларидаги меҳнат тақсимоти масалаларидаги ҳуқуқ ва бурчларида бирмунча тафовутлар мавжуд, албатта буларни инобатга олиш керак.
3. Болаларга бирор нарсани ваъда қилган бўлсангиз ваъданинг устидан чиқиш керак. Бола олдида обрўйингизни тўкманг. Чунки болалар жуда ишонувчан ва беғубор бўладилар. Сизнинг берган ваъдангизни сабрсизлик билан кутади. Уддасидан чиқа оладиган ишга ваъда беринг. Бўлмаса яхшиси болани алдамаганингиз маъқул акс ҳолда бола ҳам катта бўлганида одамларга ваъда бериб, уни бажармаса ҳам бўлар зкан, деган хулосага келиб қолишлари мумкин.
4. Ўқувчи-қизларга Шарқона мулоқот одобини тарбиялашда мактаб, оила, маҳалла ва жамоатчилик ҳамкорлигидаги ўзаро муносабатларнинг амалий таъсир этиш шакллари ва усуллари ҳақида сўз юритар эканмиз, энг аввал миллатимизга мос, урф-одатимизга ва қадриятимизга хос хусусиятлардан келиб чиқиб мактаб, оила, маҳалла ва жамоат ташкилотлари ҳамкорлигини давом этади ва ривожлантирилади.
5.Ўзбек оиласидаги қизлар, аёлларнинг муомала ва мулоқот тарбияси ва одоби Шарқ маданиятига асосланади ва у ўзбек оиласининг шаклланиши оила бошлиғи бўлган эркакка ҳурмат алоҳида, аёлнинг шарм-ҳаёси, андиша, сабр ва матонати ўзбек хотин-қизларининг муҳим хислати саналган. Шунинг учун ҳар бир оилаларда тотувлик, ҳамжиҳатлик вазияти қарор топиб, фарзандларимиз учун ажойиб инсонлар бўлиб вояга етиш имконини яратиш лозим.
6.Ширинсўзлик- инсон қалбининг дуру гавҳаридир.Донишмандларнинг “Юзига боқма, сўзига боқ“,- деган ҳикматлари айни ҳақиқатдир. Агар инсон покиза, ҳасаддан йироқ, одамларга қайишадиган, доимо уларнинг оғирини енгил қилишга тайёр турадиган, меҳру шафқатли бўлса, унинг ташқи жозибаси диққат талаб бўлмаса-да, кишилар кўзига гўзал ва ёқимтой бўлиб кўринади. Инсон - инсон номига хос одамий фазилатлар эгаси бўлиши керак.
7.Гўзал феъл-атворнинг нишонаси одатда, хушодоб, маданиятли кишилар одамларга нисбатан эътиборли ва сезгир бўладилар. Ҳалқимизда “Сухандонлик саломдан, иш интизомдан бошланади”, деган ҳикматли ибора бор. Дарҳақиқат, салом билан бошланган суҳбат, ёмон ниятни қайтариб, ёпиқ эшикларни очар. Очиқ юзли, хушхулқ, хушмуомала одам андиша ва фаросат эгаси бўлади. Ҳар бир ёшни биз ана шундай гўзал сифатларга эга бўлган одам билан чиройли ҳамсуҳбат бўлишга ўргатишимиз лозим.
Do'stlaringiz bilan baham: |
