E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/334
Sana23.01.2022
Hajmi12,93 Mb.
#403727
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   334
Bog'liq
Jahon tarixi

Turkiya  Respublikasi
 
ichki  siyosati
Tashqi  siyosat
Turkiya  hukum ati  m am lakatdagi  chet  el  m ulkla- 
rini  sotib  olish  yo‘li  bilan  ularni  davlat  mulkiga 
aylantirish  ham da  iqtisodiyotga  davlat  m ablag‘ini 
joylashtirish siyosatini yurita boshladi.  Milliy bank tashkil  etildi.  Iqtisodiyotga 
davlat  m ablag‘ining joylashtirilishi chet el  kapitali  harakatini cheklab q o ‘ydi. 
H ukum at,  ayni  paytda,  milliy  sarm oyalarning  xususiy  tashabbuslarini  ham  
keng  q o ‘llab  quw atlad i.  1923-yilning  oktabrida  poytaxt  Istam bul  shahridan 
A nqaraga  k o ‘chirildi.  Din  davlatdan  ajratildi.  V aqf  mulki  bekor  qilindi. 
T a ’limga  sof  dunyoviy  tus  berildi.  Diniy  o ‘quv  yurtlari  yopildi.  Dunyoviy 
sud joriy  etildi.  Davlat  hududi  yangidan  viloyatlarga  b o ‘lib  chiqildi.  1924- 
yilning  20-aprelida  Respublikaning  birinchi  Konstitutsiyasi  qabul  qilindi. 
Dunyoviy  q o n u n lar  joriy  etildi.  Konstitutsiya  va  qonunlarda  yevropacha 
hayot  tarziga  ruxsat  etildi.  Arab  alifbosi  lotin  alifbosiga  alm ashtirildi.  1928- 
yilda  K onstitutsiyadan  islom  davlat  dini  ekanligi  haqidagi  qoidalar  olib 
tash lan d i.  Shu  ta riq a   T urkiy a  dunyoviy   d avlatga  ayland i.  1931-yilda 
kam olchilar  yangi  dastur  qabul  qildi.  Bunda  partiya  em blem asi  6  qanotli, 
ya’ni  Turkiya  —  respublikachi,  milliy,  xalq,  etatist,  dunyoviy,  inqilobiy 
davlat  sifatida  tasvirlandi.
A ntanta davlatlari uzoq vaqt  Turkiya  R espublika- 
sin i  ito a td a   tu tis h g a   u rin d ila r.  F ra n s iy a   va 
B uyuk  B rita n iy a n in g   yangi  h u k u m a tg a   su lto n lik   d avrid ag i  q a rz la rin i 
yuklashga  muvaffaq b o ‘lganligi  ham  shu  bilan izohlanadi.  1928-yilda Turkiya 
ularga  86,5  m ln  lira  qarz  to ‘laydigan  b o ‘ldi.  Bu  davrdan  boshlab  Turkiya 
tashqi  siyosatida  buyuk  davlatlar bilan  yaqinlashish  a n ’anasi  kuchaydi.  X u- 
su san ,  1 9 2 6 -y ild a  Ita liy a   b ila n ,  1 9 3 0 -y ild a  G e rm a n iy a   b ila n   savdo 
shartnom asi  im zolandi.  AQSH  ham   tashqi  savdoda  Turkiyaga  katta  e ’tibor 
bera  boshladi.  1932-yilning  iyul  oyida  T urkiya  M illatlar  Ligasiga  qabul 
qilindi.  Fashistlar G erm aniyasi Turkiyaga katta qiziqish bilan qaray boshladi. 
Bu  hodisa  va  Italiyaning  Efiopiyaga  hujum i  Buyuk  Britaniyani  Turkiyaga 
m unosabatini o ‘zgartirishga m ajbur etdi.
1935-yilda  ikki  to m o n   ingliz-italy an   nizosi  kelib  c h iq q an   ta q d ird a  
Turkiyaning  Buyuk  B ritaniya  bilan  ham korlik  qilishiga  kelishib  oldilar. 
Buning evaziga  ham da  Sovet  davlatining q o ‘llab-qu w atlashi  tufayli  Turkiya 
Q ora  dengiz  b o ‘g ‘ozlari  (B osfor  va  D ardanell)  ustidan  olib  boriladigan 
xalqaro  n azoratning  bekor  qilinishiga  erishdi.
1936-yil  iyulida  M ontryo  shartnom asiga  k o ‘ra  b o ‘g ‘ozlar  nazorati  yana 
Turkiya ixtiyoriga o ‘tdi.  Buyuk  Britaniya  G erm aniya ta ’sirining kuchayishiga 
y o i   q o ‘ymaslik  uchun  Turkiyaga  ko ‘p  m iqdorda  harbiy  texnika  va  qurol- 
yarog‘  sota  boshladi.  Ikkinchi  jah o n   urushi  yillarida  Turkiya  b etaraf qoldi. 
Biroq bu  hol uning  1941-yil  18-iyun  kuni  G erm aniya bilan d o ‘stlik to ‘g‘risida 
shartnom a  tuzishiga  xalal  berm adi.
1943-yilning  2-fevralida  G erm aniy a  arm iyasining  Stalingrad  o sto n a- 
laridagi m ag iu b iy ati Turkiyaning bun d an  keyingi siyosatiga ta ’sir k o ‘rsatm ay
106



Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   334




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish