urushining tugashi Shunday qilib, sovet Rossiyasining Y evropa qism ida oq gvardiyachilar
to ‘la to r-m o r etildi.
Fransiyaning m ablag‘iga qurollantirilgan Polsha
armiyasi 1920-yilning 25-aprelida Sovet U krai-
nasiga hujum qildi va 6-m ayda Kiyev shahrini
bosib oldi. Polsha hukm ron doiralarining m aq-
sadi Boltiq dengizidan Q ora dengizgacha c h o ‘zi-
ladigan Buyuk P olsha davlatini vujudga keltirish edi. Biroq bu m aqsad
am alga oshgani y o ‘q. 1920-yil 14-may kuni M. N . Tuxachevskiy q o ‘m on-
donligidagi G ‘arbiy front va A. I. Yegorov q o ‘m ondonligidagi Ja n u b i-G ‘arbiy
front q o ‘sh in lari qarsh i hujum ga o ‘tdilar. Iyul oyida P o lsh a arm iyasi
m am lakat hu dud id an surib chiqarildi. S hunday b o ‘lsa-da, Sovet davlati
rahbariyati urush harakatlarini to ‘xtatm adi.
H ukum at Qizil A rm iya oldiga hujum ni davom ettirish, Polsha poytaxtini
egallash va P olshada sovet hokim iyatini e ’lon qilish u ch u n barcha zarur
harbiy-siyosiy sharoit yaratish vazifasini q o ‘ydi. H ujum davom etayotgan
bir sharoitda h atto F. E. Dzerjinskiy (B utunrossiya favqulodda komissiyasi
raisi) boshchiligida b o ‘lajak Sovet Polshasi hukum ati tuzildi. Biroq barcha
zarur ta ’m inotdan ajralib qolgan sovet davlatining G ‘arbiy front q o ‘shinlari
Varshava shahri ostonalarida m ag‘lubiyatga uchradi va, shu tariqa, Polsha-
ni sovetlashtirish siyosati barbod b o id i. 1920-yilning oktabr oyida Polsha
— Rossiya yarash bitim i, 1921-yilning m art oyida esa tin chlik shartnom asi
imzolandi. U nga k o ‘ra, U kraina va Belorussiyaning g ‘arbiy qismlari Polshaga
o ‘tdi.
P olshani «sovetlashtirish» siyosati b arbod b o ig a n b o is a - d a , Sovet
hukum ati bu siyosatni boshqa chekka o ik alard ag i xalqlam ing m illiy-ozodlik
harakatini qonga botirish orqali am alga oshirdi. C h u n o n ch i, 1920-yilning
aprel oyida O zarbayjonda, noyabr oyida esa A rm anistonda, 1920-yilning
fevral-m art oylarida G m ziyada shunday qilindi.
0 ‘rta O siyoni sovetlashtirish m aqsadida T urkiston A SSR tuzildi. Buxoro
amirligi va Xiva xonligi o ‘rnida 1920-yilning fevralida X orazm , oktabr oyida
esa Buxoro Xalq Respublikalari tuzilganligi e ’lon qilindi.
A. B. K olchak armiyasi to r-m o r etilgach, Qizil Arm iya 1920-yilning
bahorida U zoq Sharq to m o n yurish boshladi. U zoq S harqni bu davrda
Yaponiya egallab olgan edi. 1922-yilda Qizil A rm iya Vladivostok shahrini
egalladi va U z o q S harq oq gvardiyachilar h am d a in terv en tlard an t o i a
tozalandi.
Shu tariqa fuqarolar u m shi va chet el intervensiyasi bolsheviklar g‘alabasi
bilan tugadi. Bolsheviklar g ‘alabasining asosiy sababi — ularning m am lakat
aholisi asosiy qism i b o ig a n m ayda va o ‘rtahol dehqonlar tom o nid an q o ila b -
quvvatlanishgiga erishganliklari edi. Ayni paytda m illiy chekka o ik a la rd a
ham ularni q o ila b -q u w a tlo v c h i kuchlar b o ig a n edi.
26