Versal shartnom asi Fransiyaga ju d a katta foyda keltirgan b o is a -d a , o 'ta
o ‘ng k u c h la rn i u q a n o a tla n tirm a s ed i. S h u n in g u c h u n u la r V ersal
s h a r tn o m a s in i F ra n s iy a d ip lo m a tiy a s in in g m u v a ffa q iy a ts iz lig i d e b
hisobladilar. Shu bois saylov oldidan o ‘ta o ‘ng p artiyalar m am lak atd a
m illatchilik g ‘oyalarini z o ‘r berib avj oldirdilar. Ayni paytda ular aholining
m a iu m qism ini «bolshevizm xavfi» bilan h am c h o ‘chitishga erishdilar.
Bu om illar «M illiy blok»ning saylovda g ‘alaba qozonishini ta ’m inladi.
U lar Millat M ajlisidagi jam i o ‘rinlarning u chdan ikki qism idan ko‘pro g ‘ini
egallashga m uvaffaq b o id ila r. Bu o 'n g ku ch lar g'alabasining rekord d ara-
jasi edi. «Milliy blok» hukum atini A. M ilyeran (1859— 1943) boshqardi.
«Milliy blok»ning ichki siyosatdagi asosiy vazifasi m am lakatda inqilob
ro 'y berishiga y o i q o ‘ymaslik va ijtimoiy h arak at to iq in in i pasaytirish edi.
S h u n in g u c h u n ham u saylovchilarga is h c h ila rn in g d a ro m a d id a n o ‘z
ulushlarini olishlariga im koniyat yaratish, ularga korxonalarni boshqarishda
q a tn a sh ish h u q u q in i b erish kabi c h u q u r ijtim o iy islo h o tla rn i am alg a
oshirishga va’da berdi.
B iroq te z o ra d a b o shlangan ja h o n iq tiso d iy inq irozi bu v a’d alarn i
bajarishga im kon berm adi. A ksincha, A. M ilyeran h u ku m ati, yirik kapital
xohishi o ia r o q , 8 soatlik ish vaqti joriy etish t o ‘g ‘risidagi q o n u n n i am alda
joriy etishga to ‘sqinlik ham qildi. S oliqlar yukini kam aytirm adi. Ish haqi
oshirilishi haqidagi talablarga qarshilik k o is a td i. B unday siyosat m am la-
katda kuchli ish tashlash harakati avj olishiga olib keldi. 1919-yilda bu
h arakatlard a 1,2 m ln d an ortiq ishchi qatn ash d i.
0 ‘ta o ‘ng partiyalar siyosatiga qarshi pozitsiyada turadigan yirik siyosiy
kuch Fransiya sotsialistik partiyasi (F S P ) edi. Biroq uning safida ham birlik
y o ‘q edi. Bu partiyada o ‘ng, markaz va so ‘l q anot deb ataluvchi g u ru hlar
o ‘rtasida o ‘zaro ichki kurash davom etm o q d a edi.
1920-yilning dekabr oyida FSPda b o iin is h yuz berdi. B o iin ib chiqqan
qism yangi siyosiy partiya — Fransiya K om m un istik partiyasini (F K P )
tuzdi. Ijtim oiy h arak atd a ana shunday b o iin is h la r , shuningdek, kasaba
uyushm alarida h u k um at bilan kelishishga intiluvchi to m o n kuchli m avqega
egaligi hukum atni m am lakatda tub ijtim oiy islohotlarni o ‘tkazishga m ajbur
etish im konini berm adi.
«Milliy blok» tashqi siyosatida Fransiyaning Y evropada yetakchi davlat
b o iib qolishi uchun q o iid a n kelgan barcha ch o ralarn i ko'rdi. C h u n o n ch i,
u G erm aniyani m um kin qadar kuchsizlantirishga intildi. 1920— 1921-yillarda
Fransiya t a ’siri ostida Chexoslovakiya — R um iniya — Yugoslaviya ittifoqi
tuzildi. U tarixda «K ichik A ntanta» n om i bilan ham m a iu m . B und an
ta sh q a ri, 1921 -y ild a h a m Sovet R ossiyasi, ham G e rm a n iy a g a q arsh i
qaratilgan Fransiya — Polsha harbiy ittifoqi tuzildi.
Bunga javoban G erm aniya va Rossiya 1922-yilda Rapallo shartnom asi
deb atalgan savdo-iqtisodiy shartnom ani im zoladilar. S hartnom a h ar ikkala
m am lakatning xalqaro mavqeyini m ustahkam ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: