sobiq bosh vazir D ovud rahbarlik qildi. M arkaziy q o ‘m ita D ovudni davlat
b o sh lig ‘i va b o sh v az ir etib tay in lad i. S hu ta riq a m o n arx iy a q uladi.
Afg‘oniston Respublika deb e ’lon qilindi.
T o ‘ntarish ro ‘y bergan vaqtda Zokirshoh chet el (Italiya) safarida edi.
U avgust oyida o ‘zining taxtdan voz kechganligini e ’lon qildi. D ovud 5 yil
davlatni boshqardi. Biroq u m am lakat hayotida tub o ‘zgarishlar qila olm adi.
U ning siyosati eski tartib m anfaatlariga t o i a javob beradigan qatlam lar —
ruhoniylar, k atta yer egalari, davlat am aldorlarining qattiq qarshiligiga duch
keldi. Ikkinchidan esa, Dovud m am lakatda o ‘z rejimini o in a tish g a intildi.
C hunonchi, u 1964-yilgi Konstitutsiyani bekorqildi. Parlam entni tarqatdi
va yakka partiyaviy tizim ni joriy etdi. Bu rasmiy partiyaga uning o ‘zi rahbarlik
qildi. 1976— 1978-yillarda hukum at mavjud tartibga qarshi kuchlarni q ata-
g ‘on qilishni kuchaytirdi. T erro rv a qatag‘o ndan m am lakat harbiylari orasida
ham ta ’sirga ega b o ig a n Afg‘oniston xalq-dem okratik partiyasi ham chetd a
qolm adi (A X D P 1965-yilda tuzilgan edi).
Dovud rejimi diniy-ekstrem istik kuchlar bilan yaqinlashdi. Rejim bu
kuchlardan o ‘z raqiblariga qarshi kurashda foydalandi. Bu y o i D ovud re-
jim iga qarshi ikki guruh m uxolifatini vujudga keltirdi. U larning biri diniy
muxolifat, ikkinchisi harbiy muxolifat b o id i. H arbiy m uxolifat A X D P bilan
yaqin aloqani o in a tis h g a erishdi.
Armiya qism lari 1978-yilning 27-aprelida A X D P
rahbarligida davlat to ‘ntarishi o ‘tkazdilar. T o ‘n-
tarishni polkovnik A bdulqodir boshqardi. H oki-
m iyat ln q ilo b iy K engash q o iig a o i d i . Bu K engashga A X D P rahb ari
N. M. Taraqqiy rahbarlik qildi. B. Karm al unga o iin b o s a r b o id i. Dovud
o id irild i. 1977-yilgi Konstitutsiya bekor qilinib, 1978-yil 30-aprelda m am -
lakat Afg‘o niston D em okratik Respublikasi aeb e i o n qilindi. T araqqiy o ‘z
mavqeyini m ustahkam lash m aqsadida SSSR bilan m unosabatni yaxshilay
boshladi.
Yangi hu kum at Afg‘onistondagi real hayotni hisobga olm ay islohotlar
o ik azish g a kirishdi. Bu islohotlar SSSR da o ik a z ilg a n islohotlar andozasiga
o ‘tish edi. S huning u ch u n ham Afg‘o n isto n xalqi bu islohotlarni qabul
qilm adi. R uho n iy lar h u k u m at siyosatini islom asoslaridan qaytish, deb
baholadi. U lar aholini sovetparast hukum atga qarshi kurashga chaqirdi.
M illionlab xalq Pokiston va Eron hududiga qochib o id i. H ukum atga qarshi
kuchlar ittifoqi vujudga keldi. A X D Pda birlik b o lm a d i. 1978-yil 17-avgustda
B. Karm al, A bdulqodir va boshqalar fitnada ayblanib qam oqqa olindi. Bu
omil m am lakatda fuqarolar urushi boshlanishini m uq arrar qilib q o ‘ydi. Bu
e i o n qilinm agan urushni G ‘arb rag‘batlantirdi.
Buning ustiga A X D P ichida hokim iyat u ch u n kurash boshlandi. Shunday
sharoitda, 1979-yil sentabr oyida T araqqiy o id irild i. H okim iyatni uning
o ‘rinbosari, suiqasd tashkilotchisi H. A m in egalladi. M am lakatda te rro r va
z o ia v o n lik avj oldi. A prel inqilobi shu bilan barham topdi.
Do'stlaringiz bilan baham: