E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Jahon  tarixi
129

---

Sovet  davlati
 
hududining  yanada
 
kengayishi
Buyuk  Britaniyaga
 
qarshi  harbiy
 
hara k a tla r
A sosiy  ra q ib la ri  G ‘arbiy   fro n td a   b a n d lig id a n  
foydalangan  Sovet  davlati  o ‘z  hududini  y anada 
kengaytirishga  kirishdi.  1940-yilning  1 4 - 1 6 -  
iyunida  Sovet  hukum ati  B oltiqbo‘yi  respublika- 
lariga  u ltim a tu m   top sh ird i.  U n d a   h u k u m at  tark ib in i  o ‘zgartirishga  va 
Sovetlarning  q o ‘shim cha  harbiy  kuchlarini  kiritishga  rozilik  berish  talab 
etilgan  edi.  U lar  noiloj  rozi  b o ‘ldilar.  Sovet  hukum ati  shu  tariqa  Boltiq- 
b o ‘yini  bosib  oldi.
B oltiqbo‘yi  respublikalari  am alda  o ‘z  m ustaqilligini  yo‘qotdilar.  Litva, 
Latviya  va  E stoniya  Sovet  respublikalariga  aylantirildi  va  1940-yilning 
avgustida  bu  respublikalar  Sovet  davlati  tarkibiga  «qabul  qilindi».
26-iyun  kuni  Sovet  davlati  R um iniyadan  Bessarabiyani  zudlik  bilan 
q aytarish ni  va  S him oliy  B ukovinani  b erish ni  talab   etdi.  R um iniya  bu 
talablarni  bajarishga  m ajbur  b o ‘ldi  va  bu  joylarda  M oldova  Respublikasi 
tuzildi  va  ham d a  Sovet  davlati  tarkibiga  «qabul  qilindi».
Fransiya taslim  b o ‘lgach,  G erm aniya va  Italiyaga 
qarshi  yolg‘iz  Buyuk  Britaniya  urush  harakatlari 
olib borardi.  Buyuk  Britaniya bosh vaziri  U.  C her- 
chill  G erm aniyaga  taslim   b o ‘lishdan  bosh  tortdi. 
Endi  G erm aniya  harbiy-dengiz floti  kuchi  bilan  Buyuk  Britaniyani  bir yoqli 
qilishga bel  bog‘ladi.  Biroq buning uddasidan  chiqa olm adi.  Buyuk  Britaniya 
floti  dunyoda  eng  qudratli  flotligicha  qolm oqda  edi.
G erm aniya  1940-yil  15-avgustda harbiy-havo kuchlarini  Buyuk  Britaniya- 
ga  qarshi  tashladi  («D engiz  sheri»  operatsiyasi).  Biroq  Buyuk  B ritaniya 
harbiy-havo  kuchlari  ham   G erm aniyanikidan  qolishm as edi.  Shunday qilib, 
G erm aniya  Buyuk  B ritaniyani  m ag‘lubiyatga  uchratishga  erisha  olm adi. 
Ayni  paytda  A Q SH   Buyuk  Britaniyaga  yordam   bera  boshladi.
1941 -y ilning   b ah o rid a  A Q SH   K ongressi  Q o ‘shm a  S h ta tla r  h ayotiy 
m anfaatlari  u ch u n   m udofaasi  m uhim   b o ‘lgan  davlatlarga  lend-liz  asosida 
yordam   berish  haqida  qonun  qabul  qildi.  Buyuk  Britaniya davlati  m udofaasi 
AQSH  hayotiy  m anfaatlari  uchun  m uhim   edi.
Italiya  1940-yilning  yozida  Sharqiy  va  S him oliy 
Afrikadagi  dengiz  m ustam lakalariga qarshi  harbiy 
h arakatlar  boshladi.  B irinchi  nishon  Som ali  va 
M isr b o ‘ldi.  Italiya  arm iyasi  dastlab  m uvaffaqiyatga  erisha  boshladi.  Biroq 
1940-yilning  oxiriga  kelganda  Buyuk  B ritaniya  arm iyasi  Italiya  arm iyasi 
h a ra k a tin i  t o ‘x ta ta   oidi.  1941-yil  b a h o rid a   B uyuk  B ritaniya  arm iy asi 
Efiopiya  p artizanlari  bilan  birgalikda  Italiya  arm iyasini  Som ali  va  Efiopi- 
yadan  surib  chiqarishga  va  ayni  paytda  Liviyaning  bir  qism ini  egallashga 
m uvaffaq  b o ‘ldi.