G ‘arbiy
frontdagi ahvol
30-noyabr kuni sovet arm iyasi Finlandiyaga hujum qildi. Bu qilmishi
uchun Sovet davlati M illatlar Ligasidan chiqarildi. (M illatlar Ligasiga 1934-
yilda qabul qilingan edi.)
Buyuk Britaniya va Fransiya G erm aniyaga qarshi
urush e ’lon qilgan b o ‘lsalar-da, biroq faol harbiy
h a rak atlar b oshlam adilar. G e rm an iy a arm iy a-
sining asosiy k uchlari Polsha bilan ban d b o ‘lib qolgan paytda bu nd ay
im koniyat bor edi. Buyuk Britaniya va Fransiyaning bu pozitsiyasi 1940-
yilning bahorigacha davom etdi. U larning faolsizligi urush tarixiga «g‘alati
urush» nom i bilan kirdi.
Buyuk Britaniya va Fransiya o ‘zlarining qudratli harbiy-dengiz flotlari
kuchi bilan G erm aniyani blokada iskanjasiga olishni rejalashtirgan edilar.
Ayni paytda ular Fransiya — G erm aniya chegarasida Fransiya bunyod etgan
kuchli m udofaa inshootlari G erm aniyaning g‘arbga hujum ga o ‘tishiga y o ‘l
q o ‘ymaydi, bordi-yu hujum ga o ‘tganda ham , uni yorib o ‘ta olm aydi, deb
ishondilar.
Bu orada Sovet q o ‘shinlari Finlandiya armiyasini m aglub iyatga uchratdi.
1940-yil 12-m artda sovet-fm tinchlik shartnom asi im zolandi. Unga k o ‘ra,
Kareliya b o ‘g‘ozi Viborg shahri bilan birgalikda Sovet davlatiga o ‘tdi. A p-
rel oyida G erm aniya armiyasi G ‘arbiy frontda hujum ga o ‘tdi. 9-aprel kuni
D aniya va N orvegiya bosib olindi. 14-may kuni G ollandiya, 28-m ay kuni
esa Belgiya taslim b o ‘ldi. Shim oliy Fransiyada joylashgan ingliz-fransuz
harbiy qism lari qurshovga tushib qoldi. Biroq ularning katta qismi k o ‘p
talafotlar bilan Buyuk Britaniyaga o ‘tib ketishga muvaffaq b o ‘ldi.
0 ‘z ittifo q c h isi G e rm a n iy a n in g b irin -k e tin zafarli g‘a la b a la rid a n
ruhlangan Italiya 10-iyun kuni Fransiya va Buyuk Britaniyaga qarshi urushga
kirdi. Qisqa m uddat ichida Fransiya q o ‘shinining katta qism i to r-m o r etildi.
14-iyunda n em islar Parijni egalladi. 22 iyun kuni K om p en o ‘rm o nida
G erm aniya va Fransiya o ‘rtasida yarash bitim i im zolandi. 25-iyun kuni
shunday yarash bitim i Italiya bilan Fransiya o ‘rtasida ham im zolandi. Bu
bitim larga, k o ‘ra Fransiya harbiy harakatlarni to ‘xtatdi. Arm iya va flotni
qurolsizlantirdi. Pol Reyno hukum ati iste’fo berdi.
G erm aniya Fransiya hududining uchdan ikki qism ini okkupatsiya qildi.
Parij shahri ham okkupatsiya hududi tarkibida edi. O kkupatsiya qilinm agan
hududda m arshal Peten boshchiligida q o ‘g‘irchoq hukum at tuzildi va un ch a
katta b o ‘lm agan Vishi shahrida joylashdi ham da Peten hukum ati G erm aniya
bilan ham korlik qilish m ajburiyatini oldi.
Dastlab F ransiyaning barcha yirik siyosiy arboblari va m ustam lakalar-
dagi m a’m u riy atlar Peten hukum atini tan olishdi. F aqat u davrda hali
m a s h h u rb o ‘lm agan general de Goll yarash bitim ini ham , Peten hukum atini
ham tan olm adi. U Buyuk Britaniyaga jo ‘nab ketdi. U yerda «Erkin Fransiya»
harak atin i tu z d i va barch a v atanparvar ku chlarn i G e rm an iy ag a qarshi
kurashga chaqirdi.
9
—
Do'stlaringiz bilan baham: