E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Partiyaga Jazo ir xalqining qahram oni A bdul-Q odirning  nabirasi A m ir Holid 
rahbarlik  qildi.
Partiya  jazoirliklar  huquqini  fransuzlar  huquqiga  tenglashtirishni,  irqiy 
kam sitishni tugatishni,  m ahalliy  aholidan  Fransiya  parlam entiga  d epu tatlar 
saylanishiga  ruxsat  etilishini,  m atbuot  va  uyushm alarga  birlashish  kabi  er- 
k in lik la r  b e rilish in i  ta la b   etdi.  19 2 7 -y ild a   « S ay lan g an   m u s u lm o n la r 
federatsiyasi»  tashkiloti  ham da  «Jazoir  ulam olari  ittifoqi»  tashkil  topdi  va 
m ustaqillik  uchun  kurashdi.
1929— 1933-yillardagi jah o n   iqtisodiy  inqirozi  Jazoir  iqtisodiyotiga  katta 
talafot  yetkazdi.  Bu  esa  xalqning  turm ush  darajasi  yanada  yom onlashuviga 
olib  keldi.  Buning  ustiga  to ‘rt  yil  davom   etgan  q urg ‘oqchilik  oqibatida 
chorva  m ollarining  80  foizi  qirilib  ketdi.
1936-yilda  F ransiyada  hokim iyat  tepasiga  kelgan  Xalq  fronti  hukum ati 
m ustam lakachilik tartibini yum shatishga qaratilgan q ator o ‘zgarishlarni joriy 
etdi.  Tez  orada  Jazo ir xalqining  m illiy-ozodlik  kurashiga  rahbarlik  qiluvchi 
barcha  kuchlarning  um um jazoir yig‘ini  —  M usulm on  Kongressi  chaqirildi. 
Kongress  Xalq  frontini  q o ‘llab -q u w atlash in i  m a iu m   qildi.  Ayni  paytda 
Kongress  «M illiy  xartiya»  deb  atalgan  hujjat  qabul  qildi.  Bu  hujjatda  m us- 
tam lakachilar  joriy  etgan,  jazoirliklarni  tahqirlovchi  «yerli  aholi  kodeksi» 
ni  bekor  qilish  talab  etilgan  edi.
1940-yilda Fransiya taslim boigach, Jazoiram alda fashistlarga qaram  b o iib  
qoldi.  Bu  hol  milliy  burjuaziya  orasida  b o iin ish   yuz  berishiga  olib  keldi. 
Uning bir qismi  G erm aniya bilan,  katta  qismi  esa  Buyuk  Britaniya  va  AQSH 
bilan ham korlik qilish tarafdori edi.  Biroq bu  holat uzoq davom etm adi.  1942- 
yil  noyabrida  Shim oliy Afrikaga tashlangan  ingliz-am erika q o ‘shinlari  nem is- 
italyan  q o ‘shinlariga  qaqshatqich  zarba  berdi.  Fashist  q o ‘shinlari  Jazoirdan 
ham   quvib  chiqarildi.  Lekin  bu  hodisa  Jazoirni  m ustam laka  zulm idan  ozod 
etm adi.  U  Fransiya  mustamlakasi  b o iib   qolaverdi.
Birinchi jah o n   urushi  oxirigacha  ham   M arokash-