Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

 
Бу ерда: 
ИБ - корхона баланси активи ѐки пассивининг якуни.
 
Хусусий айланма маблағлар билан таъминланганлик коэффи-
циенти
(К
ос
) корхонанинг барқарор ишлаб чиқариш-хўжалик фаолиятини 
юритиш учун зарур бўлган айланма воситалар мавжудлигини тавсифлайди. 
Шунингдек у, корхона эгалари ва кредиторлар манфаатларидаги муносабат-
ларни ҳам акс эттиради. Мазкур коэффициент қуйидаги формула асосида 
ҳисобланади: 
 
 
 
 
2
1
1
А
А
П
К
ос


 
Бу ерда: 
А
1
– узоқ муддатли активлар (асосий воситалар, капитал қўйилмалар, 
номоддий активлар ва ҳоказо). 

---

Кўрсаткичлар тизимини тайѐрлаган муаллифлар томонидан корхонанинг 
тўловга қобилиятлиги ѐки ночорлигини аниқловчи параметрлар белгилаб 
берилган. Масалан, тўлов қобилияти коэффициенти ҳамда хусусий ва қарзга 
олинган маблағлар нисбати коэффициенти 2 дан кичик бўлса (К
пл
<2; К
сс
<2), 
молиявий мустақиллик коэффициенти 0,5 дан кичик бўлса (К
фн
<0,5), хусусий 
айланма маблағлар билан таъминланганлик коэффициенти 0,1 дан кичик 
бўлса (К
ос
<0,1) корхоналар ночор деб топилади. Корхона ночорлиги, демак, 
хўжалик фаолиятининг самарасизлиги тўғрисидаги якуний қарор, ночорлик 
параметрларининг умумий суммаси 4,6 дан кичик бўлган ҳолда қабул 
қилинади. 
Хўжалик фаолияти самарадорлигини ошириш жуда ҳам мураккаб 
жараѐн бўлиб, бунинг ҳамма учун тўғри келувчи ягона йўли мавжуд эмас. 
Ҳар бир корхона бу масалани ечишда ўз имкониятлари ва юзага келган 
иқтисодий шарт-шароитларидан келиб чиққан ҳолда ҳаракат қилади. Бироқ 
барча ҳолларда ҳам самарадорликнинг асосида