Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

назорат қилиши 
муҳим аҳамият касб этади. 
Назорат керакли натижаларга эришиш, юзага келиши мумкин бўлган 
диспропорцияларни аниқлаш ва уларнинг олдини олиш, шунингдек, 
заҳираларни аниқлаш ва улардан фойдаланиш йўлларини белгилашга имкон 
берди. 
 

---

5.3. Корхоналарда режалаштириш ва башорат қилиш 
Корхоналар фаолияти ва иқтисодиѐтда режалаштиришдан ташқари 
башорат қилиш
ҳам катта роль ўйнайди. Башорат қилиш хўжалик фаолияти 
юритувчи субъектнинг истиқболда юзага келиши мумкин бўлган ҳолатларни 
илмий асослаган ҳолда аввалдан кўра билишини ифодалайди. У юзага 
келаѐтган ѐки келажакда юзага келиши мумкин бўлган иқтисодий, илмий-
техник ва ижтимоий ҳолатларни баҳолаш ва таҳлил қилиш асосида яратилади 
ҳамда муқобил қарорларни танлашга имкон яратади. 
Башорат қилиш режалаштириш тавсифида ўз аксини топади: ишлаб 
чиқариш ва корхона иқтисодий ҳаѐтининг бошқа жиҳатларини 
стратегик 
режалаштириш
- ўрта ва узоқ муддатли башоратлар асосида ҳамда 
жорий 
режалаштириш
- қисқа муддатли башоратлар асосида ишлаб чиқилади. Бу 
йўналишларнинг иккаласи ҳам ўзаро узвий алоқада бўлиб, ишлаб чиқариш 
стратегиясини фан-техника тараққиѐти ва ҳаѐтнинг реал воқелиги билан 
боғлайди. 
Башоратнинг мақсади
- бозорга таъсир қилувчи омилларни, шу билан 
бирга, хўжаликнинг умумий аҳволи, тузилмавий силжишлар, инвестицион 
фаоллик, фан-техника тараққиѐтининг истеъмолчи ва ишлаб чиқарувчиларга 
таъсир кўрсатиши, анъанавий маҳсулотлардан ташқари корхонанинг 
барқарорлиги ва рақобатбардошлигига олиб келувчи «пионер» (янги) 
маҳсулот ишлаб чиқариш истиқболида юзага келиши мумкин бўлган 
ҳолатларини белгилашдадир. Корхоналар учун талабни прогнозлаштириш 
муҳим аҳамиятга эга бўлиб, у ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулотлар тури ва 
миқдорининг ўзгаришини аввалдан аниқлаб беради. Умуман олганда, 
прогноз режалаштиришнинг илмий асосидир. 
Башарот 
– бу, корхона, объект ѐки ҳодисанинг келажакдаги аҳволи ва 
уларни амалга ошириш вариантлари ва муддати тўғрисидаги илмий 
жиҳатдан асосланган мулоҳазадир. Башоратларни ишлаб чиқиш жараѐни 
башорат қилиш, яъни келажакни ҳозирги пайтдан келиб чиққан ҳолда 
олдиндан кўра билиш деб аталади. 

---

Корхона ҳамда бутун иқтисодиѐт миқѐсида башорат қилишнинг 
объектлари сифатида иқтисодий, ижтимоий, фан-техника ва бошқа жараѐн ва 
ҳодисаларни кўрсатиш мумкин. Корхоналар фаолиятида