Ё. Н. Файзиев,А. М. Ашурметов, А. Ж. Хамраев,М. Н. Агзамова, М. Д. Ахмедов, Билим соҳаси ижтимоий таъминот ва соғлиқни сақлаш-500000 Таълим сохаси соғлиқни сақлаш -510000

2. ҚОН КЕТИШИНИ БАТАМОМ ТЎХТАТИШ УСУЛЛАРИ

Қўлланиладиган усуллардан келиб чиқиб, қон кетишини батамом тўхтатиш усуллари механиқ, физик (термик), кимёвий ва биологик каби турларга бўлинади.

Механик усуллар. Қон кетишини тўхтатишнинг механиқ усуллари энг ишончли усул ҳисобланади. Йирик, ўрта ҳажмли қон томирларининг, артерия қон томирларининг шикастланишида фақатгина механиқ усулардан фойдаланиш ишончли гемостазга эришиш имконини беради.
Қон томирини тикиш.
Қон томирини тикиб қўйиш (лигиратуралаш) – жуда қадимги усул. Дастлаб қон кетишида томирни тикиб қўйишни милоднинг бошларида (I аср) Корнелий Цельс таклиф қилган. XVI асрда ушбу усул Амбруаз Паре томонидан тикланиб, ўша пайтдан эътиборан қон кетишини тўхтатишнинг асосий усули бўлиб келмоқда. Қон томирлари ҳар қандай хирургия амалёти жараёнида жароҳат БЖИ си пайтида тикиб қўйилади. Бу хирургия амалёти жараёнида қон томирини бир неча маротаба махсус ип билан тикиб қўйиш талаб қилинади.
Қон томирларини тикиб қўйишнинг икки хил тури ажратилади:қон томирини жароҳат ичида тикиб қўйиш ва қон томирини узунасига тикиб қўйиш.
а) Қон томирини жароҳат ичида тикиб қўйиш
Шикастланган қон томирини жароҳат ичида, бевосита жароҳатланган жой яқинида тикиб қўйиш шубҳасиз мақбулроқ йўл ҳисобланади. Қон кетишини тўхтатишнинг ушбу усули жароҳат яқинида жойлашган минимал миқдордаги тўқималарнинг қон билан таъминанишини бузади.
Кўпинча хирургия амалётида хирург қон томирини қон тўхтатувчи қисқич билан қиси қўяди, сўнгра эса тикиб қўйяди (вақтинчалик усул батаммом усул билан алмаштирилади). Жароҳатлгунига қадар қон томирини кўриш имкони мавжуд бўлган бир қатор ҳолатларда хирург уни икки томондан ип билан тикиб қўйиб, кесиб қўяди (20-расм). Бундай лигирлашнинг альтернативаси бўлиб қон томирларини клипсалаш – қон томирини махсус клипатор ёрдамида металл скрепка-қисқич билан қисиб қўйиш ҳисобланади. Бундай усулдан эндоскопик хирургия амалётида кенг фойдаланилади.

20-расм. Қон томирини боғлаш усули. а – қон томирини қон кетишини тўхтатувчи қисқич билан қисгандан кейин тикиш,б – қон томири боғланганидан кейин кесиш.