Ё. Н. Файзиев,А. М. Ашурметов, А. Ж. Хамраев,М. Н. Агзамова, М. Д. Ахмедов, Билим соҳаси ижтимоий таъминот ва соғлиқни сақлаш-500000 Таълим сохаси соғлиқни сақлаш -510000

11.2.2 Гемостазнинг бузилиши.
Кўп қон йўқотган ва кўп миқдорда қон қуйилган беморларда 20-25% ҳолатларда турли хил гемостаз бузилишлари(қон ивиши, филтратнинг суюлиши, делятацияли тромбоцитопения) рўйхатга олинган.
Посгеморрагик ва жарохатдан кейинги каугулопатияларнинг келиб чиқишига ДТИҚИ синдроми асосий рол ўйнайдиасосий
Қон ивишида иштирок этувчи беқарор плазма омилларининг ярим яшаш даври қисқа бўлиб олинган донор қонида 48 соатгача сақланади.
Тромбоцитнинг гемостатик активлигиқон консерватланганданбир неча соатда пасаяди. Бундай тромбоцитлар тез функционал нофаол ҳолатга келади. Наиижада қоннинг ивишини таминловчи омиллар пасаяди, 30 % қон йўқотишда унинг ивувчанлиги 18-37 % гача камаяди.Массив трансфузия натижасида ДТИҚИ-синдроми келиб чиққан касалларда, хирургик жароҳатлардан ва игна терини тешган жойидан диффуз қон кетиши кузатилади. Оғирлик даражаси қон йўқотиш ва қуйиладиган қон миқдорига боғлиқ.
ДТИҚИ-синдроми бўлган касалларда терапевтик жиҳатдан ёндошиш ўринбосар даволашга асосланган. Гемостаз тизими таркибий қисмларини тўлдириш учун янги музлатилган плазма ва тромбоцитли концентрат энг яхши трансмиссив муҳит ҳисобланади. Янги музлатилган плазма криопреципитатга нисбатан ўзида оптимал даражада ивитувчи омиллар ва антикоагулянтлар йиғиндисини тутади. Агарда гемостазнинг бузилишини билдирувчи фибриноген миқдори камайганлигига шубҳа бўлса, криопреципитат ишлатилиши мумкин. Тромбоцитлар сони 50х10⁹/л дан тушган бўлса, тромбоцит концентратини қуйиш учун мутлоқ кўрсатма бўлади. Агарда, тромбоцитлар сони 100х10⁹/_л га кўтарилган бўлса қон кетишини муваффақиятли тугатилганлигини билдиради.
Массив қон қуйишдан аввал, массив трансфузия синдроми юзага келиши мумкинлигини тахмин қила олиш мухим ахамиятга эга.
Агар зарур эритроцитлар, тузли эритмалар ва коллоидлар қоннинг умумий ҳажмини тўлдириш учун кўпроқ керак бўлса, янги музлатилган плазма гипокоагуляциягача берилган бўлиши керак. 200-300х10⁹/л тромбоцит (4-5 тромбоцит концентрат бирлиги) ва 500 мл янги музлатилган плазма ҳар 1,0 л эритроцитар массага ёки ўткир йўқотилган қон миқдорига қараб тавсия қилиш мумкин.
11.2.3. Ацидоз.
Глюкоза-цитрат эритмаси ёрдамида қадоқланган қонда рН сақлашнинг биринчи суткасидаёқ 7,1 (организмда айланиб юрувчи қонда рН 7,4), 21-кунда 6,9 гача пасаяди. Сақлашнинг шу кунига келиб эритроцитар массада рН 6,7 га тенг бўлади. Ацидознинг бу қадар ўсиб бориши, лактат ва бошқа қон ҳужайраларининг кислотали метаболизми, шу билан бирга лимон кислотанинг натрийли тузлари ва фосфатлар қўшилиши натижасида юзага келади. Касалларда трансфузиягача бундай яққол ацидоз бўлишига жароҳатлар, сезиларли дарижада қон йўқотилиши ва гиповолемия сабаб бўлади. Шунинг учун “трансфузия ацидози” ни коррекция қилиш учун ишқорий моддалар тавсия этилади. Ушбу тоифадаги беморларда кислота-асос мувозанатини узоқ вақт кузатишлар натижасида аниқландики, кўпчилик реципиентларда, айниқса соғайганларида, массив трансфузия қилишга қарамасдан алкалоз, фақат бир қисмидагина ацидоз учрайди. Ўтказилган ишқорлаштириш манфий натижага олиб келиб – рН кўрсаткичини ўзгартиради, оксигемоглобин диссоциациясини, кислороднинг тўқимага берилишини, вентиляцияни , калций ионларини мобилизациясини камайишига олиб келади. Ундан ташқари қондаги ва эритроцитар массадаги кислоталар, биринчи навбатда натрий цитрат қон қуйилганидан кейин тезлик билан метаболизмга учраб ишқор қолдиғига айланади – ҳар бир қон дозасида 15 мэкв атрофида бўлади.
Гиповолемия, органиқ гипоперфузия ва қон қуйилган маҳсулотларнинг нормал қон оқими бўйича харакати ва қон гемодинамикаси тикланиши ацидозни камайишига олиб келади.