E. Ismailov, N. Mamatkulov, G’. Xodjayev, Q. Norboev biofizika va radiobiologiya

Tayanch iboralar
deformasiya, egilish, buralish, siljish,elastiklik, plastik; 
noelastik, kollagen ,Yung moduli ,biopolimerlar
 
Xulosalar
Biomexanika hozirgi vaqtda turli tirik tabiat uchun, ularda sodir bo‟layotgan 
mexanik xossalarni o‟rganish uchun asos bo‟lib xizmat qiladi. Yurakning 
mexanik ishi va quvvati, muskullarning statik ishi va shunga o‟xshash hodisalar 
shu bo‟limda o‟rganiladi. Bu bo‟limda tirik tabiat uchun zarur bo‟lgan 
deformasiya hodisasi va uning turlarini ham o‟rganish mumkin.
 
 

---

61 
Test savollari 
1.
Deformasiyaning qanday turlari mavjud? 
a)
elastik va plastik;
b)
kuchli; 
c)
noelastik; 
d)
kuchsiz. 
2.
Quvvatning o‟lchov birligi vatt (Vt) ifodasini ko‟rsating?
a)
j/s; 
b)
m
2
/s; 
c)
j.s; 
d)
n.m. 
3.
Deformasiya nima? 
a)
tashqi fizik jarayonlar natijasida qattiq jismlar dastlabki formasining 
o‟zgarishiga; 
b)
jismning o‟z-o‟zidan shakli o‟zgarishiga; 
c)
elektr maydon ta‟sirida jism shaklining o‟zgarishiga; 
d)
Magnit maydon ta‟sirida jism shaklining o‟zgarishiga. 
4. Quyidagi formulalarning qaysi biri elastik deformasiyalangan jismning 
potensial energiyasini ifodalaydi? 
a)
2
mc
E

; 
b)
mgh
E

; 
c)
2
2
кх
E

; 
d)

h
E

. 
5. Muskul qisqarganda bajargan ishning formulasini toping? 
a)
S
F
A


; 
b)
mgh
A

; 
c)
2
2
кх
A

; 
d)
d
F
A


. 

---

62 
6. Muskul qisqarganda bajargan ish qaysi energiya hisobiga bo‟ladi? 
a)
kimyoviy energiya;
b)
potensial energiya; 
c)
issiqlik;
d)
kinetik. 
7. Tirik organizm muskullarining qisqarishi qaysi deformasiya turiga kiradi? 
a)
buralish;
b)
egilish;
c)
siqilish;
d)
plastik. 
8. Elastiklik moduli nimani ifodalaydi? 
a)
jismning o‟lchamini ikki barobar oshirish uchun zarur bo‟lgan kuchlanishni; 
b)
jismni cho‟zish uchun kerak bo‟lgan kuchni; 
c)
jism energiyasini oshirish uchun bajarilgan ishni; 
d)
jismning o‟lchamini qisqartirish uchun zarur bo‟lgan kuchlanishni. 
9.
Jismlardagi anizotropiya hodisasi nimani ifodalaydi? 
a)
ularda issiqlik o‟tkazuvchanlikning turli yo‟nalishlarida turlicha bo‟lishini;
b)
jismlarda fizik xossalarning turli yo‟nalishlarda turlicha bo‟lishini; 
c)
moddalarda fizik xossalarning turli yo‟nalishlarda bir xilda bo‟lishini; 
d)
jismlar elektr o‟tkazuvchanligining yo‟nalishga qarab turlicha bo‟lishini. 
10.
Guk qonunini ifodasini ko‟rsating? 
a)
dt
d
m
F


;
b)
ma
F

; 
c)




k
F
; 
d)
ã
m
F
2


.
11.
Teri nimalardan tashkil topgan? 
a)
quruq massaning 75% kollagen, 4% elastik; 
b)
quruq massaning 75 % elastik, 4% kollagen; 

---

63 
c)
quruq massaning 60% kollagen, 20% elastik; 
d)
quruq massaning 60% elastik, 20% kollagen. 
12.
Polimerlar deb nimaga aytiladi? 
a)
molekulalari ko‟p miqdordagi atom gruppalaridan tuzilgan va kimyoviy 
bog‟lanishlar bilan birlashtirilgan moddalarga; 
b)
molekulalari va atomlari zich joylashgan moddalarga; 
c)
atomlari bir yo‟nalish bo‟ylab joylashgan moddalarga; 
d)
molekulalari o‟zaro kimyoviy bog‟lanishga ega moddalarga. 
13. Suyak cho‟zilishi qanchani tashkil qiladi? 
a)
3%; 
b)
5%; 
c)
1%; 
d)
2%. 
14. Suyak uchun Yung moduli nimaga teng? 
a)
10
5
Pa; 
b)
10
10 
Pa; 
c)
100 Pa; 
d)
10
7
Pa. 
15. 15 km soat tezlikdagi odam quvvati qanchaga teng bo‟ladi? 
a)
100 vt; 
b)
60 vt; 
c)
200 vt; 
d)
92vt.