E. I. Musaboyev, A. Q. Bayjanov Yuqumli kasalliklar epidemiologiya va parazitologiya Tibbiyot kollejlari uchun o ‘quv qo ‘llanma «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

Profilaktikasi va o‘choqda o‘tkaziladigan tadbirlar. Kasallik profilaktikasida suv manbalarini ifloslanishlardan saqlash, suvni zararsizlantirish va endemik joylardagi suv havzalarida cho‘milishni man qilish katta ahamiyatga ega. Kemiruvchilar bilan kurashish (deratizatsiya), oziq-ovqat mahsulotlarini kemiruvchilardan himoya qilish muhim rol o‘ynaydi. Suvli va botqoq joylarda ishlaganda rezina etiklar kiyish, kasal hayvonlarni parvarish qilishda, go‘sht kom- binatlarida ishlaganda, kanalizatsiya inshootlarida maxsus kiyim- lardan foydalanish zarur. Qishloq xo‘jalik hayvonlarini vaksinatsiya qilish, sutni qaynatib ichish zarur.

Epidemik ko‘rsatmalar bo‘yicha odamlarni immunizatsiya qilish mumkin. Vaksina teri ostiga ikki marta — birinchi marta 2 ml, 7 kundan keyin ikkinchi marta — 2,5 ml miqdorda yuboriladi. Bir yildan keyin revaksinatsiya o‘tkaziladi. Bu vaqtda teri ostiga 2 ml vaksina yuboriladi.

Bemor kishilar atrofdagilar uchun xavf tug‘dirmaydi, shifo­xonaga faqat klinik ko‘rsatmalar bo‘yicha yotqiziladi.

Nazorat savollari

1. 
   Leptospirozlar qo‘zg‘atuvchilari — leptospiralar haqida gapirib bering.
   
2. 
   Nima sababli leptospirozda sariqlik kuzatiladi?
   
3. 
   Leptospiroz klinikasini gapirib bering.
   
4. 
   Leptospirozga tashxis qo‘yish uchun qanday materiallar tek- shiriladi?
   
5. 
   Leptospirozda biologik tekshirish qanday o‘tkaziladi?
   
6. 
   Leptospiroz gamma-globulin qanday yuboriladi?
   
7. 
   Infeksiya o‘chog‘ida qanday tadbirlar amalga oshiriladi?
   

Tularemiya (tularemia)

Tularemiya — o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, umumiy intok­sikatsiya, isitma, limfatik tugunlar, teri, shilliq pardalar va o‘pka zararlanishi bilan o‘tadi.

Etiologiyasi. Tularemiya qo‘zg‘atuvchisi — tularemiya tayoqchasi bo‘lib, kattaligi 0,2—0,7 mkm, grammanfiy, harakatsiz, spora hosil qilmaydi, kapsulaga ega. U polimorf (kokksimon shakllari ham uchraydi). Oddiy oziq muhitlarida o‘smaydi. Tuxum sarig‘i qo‘- shilgan suyuq muhitda yaxshi rivojlanadi. Keyingi vaqtda qo‘z- g‘atuvchini o‘stirish uchun tovuq embrionlari qo‘llanmoqda.

Tularemiya mikroblari suvda va namli tuproqda 4 oydan ziyod, muzlatilgan mahsulotlarda esa 3 oydan ortiq vaqt saqlanishi mumkin. Xlorlangan suv, qaynatish, quyosh nurlari ta’sirida tez nobud bo‘ladi.