Э. Бе гм а то в, А. М а м а т о в адабий норма назарияси (А дабий н орм анинг типлари) II қисм

нормасининг барчаси учуп тааллуқли бўлиб бу норма ўзига хос 
мажмуадир. Бу нормага тнл жамоаси ўз нутқида фойдаланаётгап барча 
воснталар кирадн. Бу восизалар ушбу шева вакиллари лутқий расм 
қилкб олгаи лисонин ҳодисалар бўлиб, уларнннг қўлланиши одатнй 
нутқ анъаналари, узўс асоснда белгиланади, Б у иормадан четга 
чиқишлар махсус баҳоланманди, халқ тйли ўз нормасини бундай 
баҳолашга муҳтож ҳам бўлмайди” .
* Акггуальиме проблемьз культурьз реча. -М ., 1970, с.62.
*’ Г а з р а и е к Б. Задачи литературного язъжэ н его культура. II 
Пражский лингвистическнй кружок. -М.,1967, с.340.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

74
Шундай қнлнб, норма ҳоднсаси тнлнинг барча яшаш шаклиари, 
нжтимонД тармоқлари учун бирдаД тешшлидир. Ҳар қандан иорма 
учун “
а д а б и й л и к
” шарт эмас. Этно
1
рафик гуруҳлар иутқида, маҳаллий 
шеваларда ҳам ўзнга хос “
н о р м а и и ҳ и с қи ли ш
" қобнлияти ривож топган 
бўлади. Шунииг учун 
ит и л и деал и "
тушунчасн фақат адабий тилгагина 
хос хусуснят эмас. Адабий тилдагипа эмас, маҳаллий шеваларда ҳам 
лисоний ндеал турғуи ва 
консервативднр. Аммо диалекг ва 
шевалардаги 
турғунлнк 
адабий 
тилдапиа 
кўра 
ожиз 
ҳамда 
кучсиздир*. 
•
Лаҳжавий нормаиинг хусусиятлари умумтнл тизнмида лаҳжавий 
тизимнинг тутгаи ўрни билан белгиланади.. Тадқиқотчиларнинг қайд 
этишича диалект тизим, умумтил Т1Ш1мидаи: 
1 ) т о б ел и ги , 2 ) о ч и қ л и ги ,