Е. Б. Бабский, А. А. Зубков, Г. И. Косицкий, Б. И. Ходоров

Оғритувчи таъсиротлар локализациясини аниқлаш ва акс этган оғриқлар
Одам тери сиртининг оғриқли (безиллаб турган) бўлакллрини яхши билади. Шу билан бирга ички органларда оғриқ турганда оғритувчи таъсиротнинг жойини аниқлаш қобилияти кўпинча етарли равшан бўлмайди. Ички органларнинг касалликларида оғриқ касалланган жойда сезилмай, гавданинг бошқа қисмларида, масалан, тери юзасида сезилиши мумкин. Бундай оғриқларни акс этган оғрицлар дейишади.
Стенокардия тутган вақтда, яъни юракнинг тож томирлари қисилганда юрак устидагина эмас, кўпинча чап қўл ва чап куракда, бўйин ва бошнинг чап ярмида ҳам оғриқ сезилиши бунга мисол бўла олади. Акс этган ана шу оғриқ сезгилари юрак устидаги оғриққа нисбатан кучлироқ бўлиши мумкин. Бошқа ички органларнинг касалликларида ҳам терининг муайян нуқталарида акс этган оғриқлар кузатилади. Муайян ички орган зарарланганда теринипг оғрийдиган бўлаги Захарьин—Гед зонаси деб аталади.
Тери таъсирланганда келиб чиқадиган оғриқ сезгиси мукаммалроқ локализацияси билан таърифланади. Терининг оғриқ нуқталари билан бир вақтда тактил рецепторлар ҳам таъсирланиши (буларнинг локализациясини одам аниқ билади) шунга сабаб бўлса керак.
Қичиқ (қичишув)
Тери рецепторлари таъсирланганда ўзига хос нохуш сезги — қичиқ пайдо бўлади, шу туфайли баданни қашиш рефлектор реакцияси рўй беради. Қичиқ сезишни эпидермис остидаги оғриқ рецепторларига боғлашади. Тактил сезувчанликдан маҳрум бўлиш қичиқнинг йўқолиши билан давом этмайди, маҳаллий оғриқсизлантирувчи моддалар (масалан, кокаин) таъсирида оғриқ сезувчанликдан маҳрум бўлиш эса қичиқни тўхтатади. Бу факт оғриқ рецепторларининг ролини кўрсатиб турибди.
Эпидермис остидаги эркин нерв охирлари миелинсиз ингичка нерв толалари билан боғланган, улар таъсирланиб қичиқни юзага чиқарувчи рецепторлар ҳисобланади.
Қичиқнинг келиб чиқишида рецепторларга таъсир этувчи баъзи химиявий бирикмаларнинг терида ҳосил бўлиши аҳамиятли. Баъзи тадқиқотчилар гистаминни шундай моддаларга қўшишади. Гистамин жуда озгина муқдорда тери остига киритилса, бадан қаттиқ қичишади, айни вактда капиллярлар кенгайиб, пайса тошади. Полипептидларни парчаловчи ферментлар — пептидазалардан баъзилари гистаминдан ҳам активроқ. Уларни тери ичига жуда оз киритиш чидаб бўлмайдиган даражада қичиққа сабаб бўлади. Бу моддалар специфик таъсир этади деб ҳисоблашади, чунки уларнинг таъсирида қичиқ пайдо бўлади-ю, капиллярлар кенгаймайди, яллиғланиш рўй бермайди, пайса тошмайди.