Е. Б. Бабский, А. А. Зубков, Г. И. Косицкий, Б. И. Ходоров

138-расм. Кўндаланг тарғкл мускулнинг гистологик тузилиши.
1 — одамнинг иккита мускул толаси. Юқоридаги тола ўртасидан босилиб, сарколеммаси кўриниб турибди. Толалар орасида қўшувчи тўқима ҳужайралари кўринади. II — миофибриллалар катталаштириб тасвирланган. А, I дисклари ва 2 ҳошияси кўрсатилган(А. Максимовдан).



139-расм. Мускулнинг изотоник кискаришини кайт килиш учун миография методикаси.


М- кискарганда а ричагни ва ричаг укига (в) осилган г юкни кутарувчи мускул; б-мускулелеммаси ; е- таъсир этиш учун электродлар

ўз тешикларидан миофибриллаларни ўтказувчи юпқа парда ҳисобланади. Шу таянч структураси борлигидан мускул қисқарган вақтда бир тола ичидаги айрим фибриллаларнинг параллел ётувчи бир хил дисклари бир-бирига нисбатан сурилиб кетмайди.

Скелет мускулининг қисқар.иши

Мускулларнинг асосий физиологик хоссалари — қўзғалувчанлиги, ўтказувчанлиги ва қисқарувчанлигидир. Қисқарувчанлик мускулнинг ё калталанишида, ёки тарангланишида намоён бўлади.

Миография. Мускул қисқаришини қайд қилиш учун миография, яъни мускулнинг бир учига бирлаштирилган ричаг ёрдамида ёзиб олиш методикаси қўлланилади (139-расм). Ричагнинг бўш турган учи кимограф лентасида қисқариш эгри чизиғини— миограммани чизиб туради. Мускул қисқаришини бу усулда қайд қилиш мураккаб асбоб-ускуна талаб қилмайди,аммо камчилик хам бор у булса шуки , ричаг инерцияли булгани учун кимограф лентасига ишкаланганда ёзувчи бирмунча бузиб қўяди. Бу камчиликнинг олдини олиш учун ҳозирги вақтда механик ўзгаришларни (мускулнинг чизиқ бўйлаб силжишини ёки зўр беришини) электр токнинг куч тебранишларига айлантирувчи махсус датчик қўлланилмоқда. Электр токининг куч тебранишлари шлейф ёки катод осциллографи ёрдамида қайд қилинади.

Мускул қоринчасига ёпиштириғлик кўзгудан акс этган ёруғлик ёрдамида фотокимографга қайд қилинадиган оптик методика ҳам аниқ қайд қилиш усулларидан ҳисобланади.