Dunyodagi 800 milliondan ortiq odam hali ham kuniga 1,25 dollardan kam pul bilan yashaydi, ularning ko'plari etarli ovqatlanish, toza ichimlik suvi va sanitariya sharoitlaridan foydalanish imkoniyatiga EGA emaslar

Dunyodagi 800 milliondan ortiq odam hali ham kuniga 1,25 dollardan kam pul bilan yashaydi, ularning ko'plari etarli ovqatlanish, toza ichimlik suvi va sanitariya sharoitlaridan foydalanish imkoniyatiga ega emaslar. Kambag'allikning barcha shakllariga barham berish insoniyat oldida turgan eng jiddiy muammolardan biri bo'lib qolmoqda.

Qashshoqlikda yashaydigan odamlar soni 1990 yildan 2015 yilgacha 1,9 milliarddan 836 milliongacha ikki baravar ko'paydi va shunga qaramay uni yo'q qilish uchun ko'proq harakat talab etiladi. Pullik ish, ta'lim va xususiy mulkka teng imkoniyat yo'qligi sababli kambag'allik sharoitida yashash ehtimoli erkaklarnikiga qaraganda ayollar orasida yuqori. Iqlim o'zgarishi, mojarolar va oziq-ovqat etishmovchiligi oqibatlari salbiy oqibatlarga olib keladi. Masalan, 2017 yilda tabiiy ofatlar natijasida etkazilgan iqtisodiy zarar 300 milliard AQSh dollaridan oshdi va bu so'nggi yillardagi eng yuqori ko'rsatkichlardan biriga aylandi. Qashshoqlik muammosi kambag'allik va ishsizlik o'rtasidagi bog'liqlik rivojlangan davlatlarga ham tegishli.

Aholining moliyaviy holati nafaqat bir kishi uchun, balki butun mamlakat uchun ham muhimdir. Qashshoqlik chegarasidan pastroqda yashovchi aholining o'sishi mamlakatning iqtisodiy o'sishiga ta'sir qiladi - xarid qobiliyati yo'qoldi, ijtimoiy birdamlik yo'qoldi, siyosiy va ijtimoiy keskinliklar kuchaymoqda, ba'zi hollarda jinoyatchilikning yuqori darajasi, siyosiy beqarorlik va hatto qurolli mojarolar kelib chiqmoqda. So'nggi o'n yillikda O'zbekiston yuqori va barqaror iqtisodiy o'sishni saqlab qoldi va ishlab chiqarishni bosqichma-bosqich diversifikatsiyalashga erishdi. Iqtisodiy o'sish qashshoqlikni kamaytirish bilan birga olib borilishi juda muhimdir. Rasmiy statistik ma'lumotlarga ko'ra, 2016 yilda milliy kambag'allik chegarasidan pastroqda yashovchi aholining ulushi 2000 yildagi 27,7 foizdan 2015 yilda 12,5 foizga tushdi.

2000-2016 yillarda aholi jon boshiga daromadlar, ish haqi va pensiyalarning ko'payishi tendentsiyasi kuzatildi. Agar 2010 yilda aholi jon boshiga tushadigan daromad 1660 ming so'mdan ko'proqni tashkil etgan bo'lsa, 2016 yilda 4565 ming so'mgacha o'sdi, yillik real o'sish sur'ati 10 foizni tashkil etdi. O'rnatilgan pensiyaning o'rtacha miqdori 2010 yildagi 126 ming so'mdan 2016 yilda 495 ming so'mgacha ko'tarildi. Aholining uzoq muddat foydalaniladigan tovarlar bilan ta'minlanishi tendentsiyasi 2000-2016 yillarga nisbatan yuqori o'sishni ko'rsatmoqda. 2016 yilda 43 ta mashina, 153 ta televizor, har 100 xonadonga 102 ta muzlatgich to'g'ri kelgan, bu esa hisobot davri bilan taqqoslaganda ikki baravar ko'p demakdir.

Milliy vazifalar

1.1-vazifa. 2030 yilgacha fuqarolarning o‘ta qashshoqlik shaklini bartaraf etish.

1.2-vazifa. 2030 yilgacha kam ta’minlangan erkaklar, xotin-qizlar va barcha yoshdagi bolalarning ulushini kam ta’minlanishning barcha ko‘rinishlarida ikki barobariga qisqartirish.

1.3-vazifa. Aholini ijtimoiy himoya qilish tizimining manzilliligi va samaradorligini kuchaytirish, ijtimoiy himoya qilish xizmatlari sifatini oshirish, ijtimoiy himoya qilish choralari doirasiga muhtojlarning barchasi to‘liq qamrab olinishiga erishish.

1.4-vazifa. 2030 yilgacha butun aholining, jumladan kam ta’minlangan va ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarning bazaviy zaxiralar (yer uchastkalari, yangi texnologiyalar, bank kreditlari va b.)dan foydalanishlari uchun qulay iqtisodiy va moliyaviy shart-sharoitlarni ta’minlash.

1a-vazifa. Aholining kam ta’minlanganligini uning barcha shakllarida tugatish bo‘yicha dasturlar va strategiyalarni amalga oshirishga yetarli va bashorat qilinadigan mablag‘ni ta’minlash uchun turli manbalardagi, jumladan, rivojlanish maqsadida hamkorlikni joylantirish asosidagi salmoqli zaxiralarning safarbar etilishiga erishish.

1b-vazifa. Aholining kam ta’minlanganligini tugatish bo‘yicha tadbirlarga tezkor sarmoya kiritilishiga ko‘maklashish uchun kam ta’minlangan fuqarolarning manfaatlarini hamda gender jihatlarni inobatga oladigan rivojlanish, monitoring va baholashni strategik prognozlashtirish mexanizmlarini takomillashtirish.

AHOLINING UMUMIY DAROMADLARI

Aholi farovonligi va turmush darajasida asosiy omillardan biri aholining doimiy daromad manbaiga ega bo`lishi hisoblanadi.

Joriy yilning o`tgan 9 oyida aholi umumiy daromadlari 129,5 trln. so`mni tashkil etdi, o`z navbatida 2016 yilning shu davriga nisbatan 19,8 foizga oshdi.

Joriy davrda iste`mol tovarlari narxlarining 8,3 foizga o`zgarishi aholining umumiy daromadlari xarid qobiliyatiga o`z ta`sirini ko`rsatdi. Shu sababli aholining umumiy daromadlarining real o`sish sur`atlari o`tgan yilning mos davriga nisbatan 110,6 foizni tashkil etdi.

RAQAMLAR:

Aholining umumiy daromadlari - 129,5 trln.so`m.

Aholi umumiy daromadlarining real o`sish sur`ati - 110,6 %.

Aholi jon boshiga umumiy daromadlari - 4007 ming.so`m.

Aholi jon boshiga umumiy daromadlarining real o`sish sur`ati - 108,8 %

2017 yilning yanvar-sentyabr holatiga O`zbekiston Respublikasi hududlari bo`yicha aholi jon boshiga umumiy daromadlari, ming so`mda

2017 yilning 9 oylik yakunlariga ko`ra, umumiy daromadlar bir kishiga o`rtacha hisoblaganda 4 mln. so`mni tashkil etdi. Aholi jon boshiga daromadlarning nominal o`sish sur`ati 2016 yil mos davriga nisbatan 117,8 foizni tashkil etdi. O`zbekiston Respublikasi hududlari bo`yicha aholi jon boshiga umumiy daromadlarning real o`sish sur`ati, foizda

2016 yilning mosdavriga nisbatan aholi jon boshiga umumiy daromadlarining real o`sishi 108,8 foizni tashkil etdi.Aholi jon boshiga umumiy daromadlarning eng yuqori real o`sish sur`ati Xorazm viloyatiga to`g`ri keladi. Shuningdek, Andijon, Surxondaryo, Namangan viloyatlarida hamda Qoraqalpog`iston Respublikasida aholi jon boshiga umumiy daromad ko`rsatkichlarining real o`sish sur`atlari respublika darajasidan yuqorini tashkil etgan.

Aholining umumiy daromadlari tarkibi:

Aholining umumiy daromadlari hajmining sezilarli darajada o`sishi asosan umumiy daromadlar tarkibida 70,2 foiz ulushga ega bo`lgan mehnat faoliyatidan olingan daromadlar (yollanma ishchilarning daromadlari va mustaqil ravishda band bo`lishdan olingan daromadlar) va 23,4 foizni tashkil etuvchi transfertlardan olingan daromadlarning sezilarli o`zgarishlari hisobiga yuzaga kelgan.

Hududlar bo`yicha umumiy daromadlar tarkibida mustaqil ravishda band bo`lishdan olingan daromadlarning ulushi, foizda

O‘zbekiston iqtisodiyot vaziri birinchi o‘rinbosari Mubin Mirzayev aholining daromadlari darajasini oshirish uchun davlat qanday choralar ko‘rishni rejalashtirayotgani haqida ma’lumot berdi.

«Xalq yaxshi yashashi kerak, biroq buning uchun bizda yaxshi ishlab chiqarish quvvatlari bo‘lmog‘i lozim. Ya’ni, yanada ko‘proq mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarilishi va realizatsiya qilinishi, yangi ish o‘rinlari yaratilishi kerak. Bularning bari bir-biriga chambarchas bog‘liq», — dedi Mirzayev.

Uning qayd etishicha, asosiy maqsad — 2020 yilgacha aholi daromadlari darajasini sezilarli oshirish.

«Buning uchun ishlab chiqarish hajmi oshishi kerak. Biz, shuningdek, uchta asosiy muammoni yechishimiz kerak: yoqilg‘i taqchilligi muammosini hal qilishimiz, elektr va gaz ta’minoti uzluksizligini, respublikaning eng olis tumanlari-da ham, ta’minlashimiz kerak. Bu mahsulot tannarxini pasaytirish, ishlab chiqaruvchilarning raqobatbardoshligini oshirish va ishlab chiqarish hajmini ko‘paytirishga imkon beradi», — dedi Mubin Mirzayev.

Vazir o‘rinbosarining ta’kidlashicha, 2018 yilning birinchi yarmida mazkur masalalarni hal etish yo‘llarini ishlab chiqishga asosiy e’tibor qaratiladi.