1. So`z bo`g`inidan biriga tushib, uning ma’no va talaffuzini belgilab beradigan urg`u so`z urg`usidir: zakovat, olma – ot, olma – fe’l. Unli tovush urg`u oladi. O`zakka qo`shimcha qo`shilganda ham urg`u oxirgi bo`g`inga ko`chaveradi. Masalan: paxta, paxtakor, paxtakorlar. Bunday holat urg`uning dinamikligi deyiladi.
O`zbek tilida urg`u, asosan, so`zning oxirgi bo`g`iniga tushadi. Masalan: daftarlargà, ishchilardàn. Ammo boshqa tildan kirgan, ba’zan o`zbekcha so`zda ham bu hol bir oz boshqacharoq ko`rinishga ega, ya’ni u so`zning boshqa bo`g`iniga tushishi mumkin: hózir, albátta, lékin, ámmo, chunki, hámma, bárcha.
Quyidagi holatlarda urg`u oxirgi bo`g`inga tushmaydi:
1. buyruq so`z (gápir, ó‘tir, bóshla)
2. son alohida ohang bilan aytilsa: íkki, yétti, ólti, sákson;
Do'stlaringiz bilan baham: |