Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

20- Ma’ruza
Mavzu 20. Shamchalarning xususiy texnologiyasi: juvalash, quyish usullari. Ularga dori moddalarni qo‘shish qoidalari, sifatini baholash.


Ma’ruza maqsadi: Shamchalarning xususiy texnologiyasi: juvalash, quyish usullari. Ularga dori moddalarni qo‘shish qoidalari, sifatini baholash bo’yicha nazariy ma’lumotlarni berish
Tayanch atama va iboralar:
Oleum Cacao- kakao moyi
Ut.fiat suppisitorium –shamcha hosil bo’lsin
Ut.fiat globuli- sharcha hosil bo’lsin
Divide in partes aequalis- teng qismga bo’linsin
O’rin olish koeffitsiyenti- 1 gramm kakao moyi egallagan hajmga qancha
miqdor modda sig’ishini ko’rsatuvchi ko’rsatkich.
Reja:

1. 
   Juvalash usulida shamchalar tayyorlash
   
2. 
   Quyish usulida shamchalari tayyorlash
   
3. 
   Shamchalarga dori moddalarni qo’shish
   
4. 
   Shamchalarni sifatini baholash
   

Hozirgi kunda turli xil shamchalar mavjud:

1. 
   Hollow-type shamchalari. Morfin sulfat tuzi bilan olingan shamchalar ta’siri o’zaytirilgan bo’lib, og’riqsizlantirish jarayonini uzaytirish uchun ishlab chiqilgan.
   
2. 
   Gidrogellar asosida shamchalar tayyorlash. Bu asoslar tayyorlangan shamchalar xam ta’siri uzaytirilgan.
   
3. 
   qavatlangan shamchalar dori moddasining ta’siri uzaytirish uchun muljallangan bo’lib, dori moddasi qavatlar erishi bilan ajralishi boshlanadi.
   
4. 
   Sellyuloza asosida ta’siri uzaytirilgan shamchalar qatoriga kiradi.
   
5. 
   Pishilidigan shamchalar. Limon kislota va nartriy bikarbonat saqlovchi dori moddani asosdan tez va oson ajralishini ta’minlaydi.
   
6. 
   Termoreversion shamchalar. Mukoadgeziv xususiyatga ega moodala bilan (gidrooksipropilsellyuloza. Polivilpirrolidon, karbopol, polikarbofil, natriyalginat)
   

Shamchalarga dorixat yozish
SHamcha va sharcha shaklidagi sham dorilarga dorixat ikki xil yo’l bilan yoziladi.
1) dorixatda umumiy ingredient­lar miqdori va shamchalar soni ko’rsatiladi.
Rp.:Chlorali hydrati 3,0
Cerae flavae 3,0
Olei Cacao 10,0
Misce fiat suppositoria rectalia.
Dividi in partes aeqvales N 5.
Da.Signa.
2) Dorixatda ingredientlar miqdori har bir shamdori uchun alohida ko’rsatilib, shunday shamdorilar nechta tayyorlanishi kerakligi yoziladi.
Rp.: Ichthyoli 0,2
Massae gelatinosae. 4,0
M.f. supp. vaginalia
Dentur tales doses N 10.
Signa.⁴²
Tayoqcha shaklidagi shamdorilar dorixatda yozilganda,ularning uzunligi hamda diametri va soni ko’rsatiladi.
Rp.: Iodoformii 0,2
Ol.Cacao q.s.,
ut f.bacillus
longitudinae 5 sm
et diametro 4 mm
D.t.d.N.6.
S. Bir kunda 2 ta tayoqchadan siydik yo’liga.
Shuni esda tutish kerakki, dorivor moddalar bilan birga Zaharli va kuchli ta’sir qiluvchi moddalar to’g’ri ichakning shillik qavatida suriladi.
Shu sababli dorivor moddalarni rektal yuborish peroralga qaraganda kuchli ta’sir qiladi. Zaharli va kuchli ta’sir qiluvchi dori moddalar dozasi DF X bo’yicha tekshirilishi shart.