Донли экинлар маъруза матни

 

 

 

 

 8.Bug’doy elita urug’ligini yetishtirish va urug’chiligining xususiyatlari 

 

Elita urug’lig’ini ishlab chiqarish ikki bosqichdan iborat: 

1.urug’chilikning birlamchi bo’g’inlarida urug’likni o’stirish; 

2.ularning  yuqori  navdorlik  tozaligini,  hosildorlik  hususiyatlari  va 

ekishga yaroqlilik sifatlarini saqlagan holda ko’paytirish. 

Donli  ekinlarning  birlamchi  urug’chiligiga  birinchi  yilgi  bo’g’inlarni 

sinash pigomnigi, ikkinchi yilgi bo’g’inlarni sinash pitomnigi va ko’paytirish 

pitomnigi kiradi. 

Birlamchi  urug’chilik  boskichlarining  vazifasi  elita  ishlab  chiqarish 

uchun yuqori sifatli urug’lik yetishtirish. Elita urug’lariga juda katta talablar 

ko’yiladi.  Shuning  uchun  elita  ishlab  chiqarish  jarayonida  birlamchi 

urug’chilikning  hamma  pitomniklarida  tegishli  usullar  va  uslublar 

qo’llaniladi.  Bulardan  eng  asosiysi-tanlashdir.  Sistematik  va  sinchiklab 

o’tkaziladigan  tanlash  elita  o’simliklarining  navdorligini,  kasalliklarga 

chidamliligini va yuqori mahsuldorligini ta’minlaydi. 

Urug’chilik  ishlarini  to’g’ri  va  sifatli  o’tkazilishi  yangi  navning 

qimmatli  xo’jalik  biologik  xususiyatlari  va  belgilarini  uzoq  vaqt  saqlanib 

kelishini  ta’minlaydi.  Turli  ekinlarning  birlamchi  urug’chiligi  har  xil  o’ziga 

xos tartibda o’tkaziladi. 

Elita  urug’liklarni  ishlab  chiqarish  usullari  ekinlarning  va  navlarning 

biologik xususiyatlari, yaratilish usullari, irsiy o’zgaruvchanlik xususiyatlari, 

ko’p  yillar  davomida  eqilib  kelishi,  ishlab  chiqarishdagi  ekin  maydonining 

kattaligi.  tuproq-iqlim  va  tashqiliy  xo’jalik  sharoitlariga  bog’liq.  Donli, 

dukkakli-don 

va 

boshqa 

o’zidan 

changlanuvchi  ekinlarning  elita 

urug’chiligini yetishtirish quyidagilarni ta’minlashi kerak: 

-navni  rayonlashtirishda  hisobga  olingan  hamma  qimmatli  xo’jalik-

biologik belgi va xususiyatlarini saqlab qolish; 

-yuqori nav tozaligi va tipikligini saqlash; 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

-ekinboplik  va  hosildorlik  xususiyatlari  yuqori  fiziologik  mukammal 

qimmatli urug’liklarni hosil qilish; 

-zamburug’ kasalliklaridan urug’liklarni sog’lomlantirish; 

-urug’liklarni  ishlab  chiqarish  va  sotish  rejalarini,  hamda  talab 

darajasida tegishli extiyot va o’tuvchi fondlarni hosil qilish; 

-nav 

almatirishni 

tezlashtirish 

maqsadida 

yangi 

navlarning 

urug’chiligini ko’paytirishni jadallashtirish. 

Bu  ekinlarning  elita  urug’larini  ishlab  chiqarishda  yakka  tanlash  va 

ommaviy tanlash qo’llaniladi.