Urug’chilik bilan yangi navlar va duragaylar yaratish bilan
shug’ullanuvchi yuridik va jismoniy shaxslarning vazifasi quyidagilardan
iborat:
-birlamchi urug’chilikning samarali tizimini va urug’lik yetishtirish
texnologiyasini ishlab chiqish hamda joriy etish;
-duragaylar va navlarga doir muallif ta’riflarini taqdim etish;
-urug’liklarni ishlatuvchilar bilan shartnoma tuzish asosida yuqori navli
va ekinbop xususiyatli urug’liklar yetishtirish;
-har bir turkumdagi urug’lik navi va ekinboplik xususiyatlari bo’yicha
to’liq hisobot olib borish.
«Urug’chilik
to’g’risida»
gi
qonunning
birinchi
moddasida-
«aprobasiya qilish»-o’simliklarning genetik (nav) jihatidan qanchalik toza
ekanligini, kasalliklarga, zararkunandalarga chidamliligi va ekishga
mo’ljallangan urug’likning umumiy holatini aniqlash maqsadida dalada
o’tkaziladigan tadqiqot, deb yozilgan.
Nav va urug’lik sifatlari yuqori bo’lgan urug’larni ekqandagina mo’l
hosil yetishtirish mumkin. Shuning uchun urug’chilikning asosiy
vazifalaridan biri urug’liklarning navdorlik va ekinboplik xususiyatlari, ekish
sifatlarini yuqori darajada saqlash uchun doimiy nazorat qilishdir.
«Urug’chilik to’g’risida» gi qonunda urug’chilikning vazifalari etib
kuyidagilar ko’rsatilgan:
-navni yangilash va nav almashtirish jarayonida urug’lik navlar va
duragaylarining biologik hamda xo’jalik jihatidan qimmatli xususiyatlarini
saqlab qolish;
-qishloq xo’jaligini serhosil va yuqori sifatli urug’liklar bilan
ta’minlash;
-urug’liklarning sifati ustidan davlat nazoratini amalga oshirish.
Birlamchi urug’chilik jarayonida ekinlarning elita urug’liklarini yuqori
sifatli, sog’lom, sof va mahsuldor bo’lishini ta’minlashga qaratilgan barcha
choralarga qaramasdan kat’iy nazorat o’rnatilgandagina kutgan natijaga
erishish mumkin.
Mamlakatimizda urug’lik sifatini doimo yaxshilab, mahsuldorligini
oshirish maqsadida urug’lik ekinlar va navdor urug’liklar ustidan doimiy
nazorat joriy etilgan.
Urug’chilikda joriy etilgan nazorat ikkiga-nav va urug’lik nazoratlariga
bo’linadi.
Nazorat ishlari urug’likni yetishtirish, tayyorlash, saqlash, sotish va
urug’likdan foydalanish jarayonlarini o’z ichiga olgan tadbirlar yig’indisidan
iborat.
Nav va urug’lik nazorati qoidalariga ko’ra, hyech bir xo’jalik nav
hamda ekishga yaroqlilik sifati past bo’lgan urug’liklarni ekishi mumkin
emas.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
Xo’jaliklarda urug’lik boshqa urug’lar bilan ifloslangan bo’lsa ekishdan
oldin tozalashlari, kasallangan bo’lsa dorilab sog’lomlashtirishlari, nam
bo’lsa quritishlari, xullas, urug’likni standart talablarga to’liq javob beradigan
holatga keltirishlari lozim.
Yaxshilash imkoniyati bo’lmagan urug’liklar almashtiriladi. Nav va
urug’lik nazorati qishloq xo’jalik tashkilotlari, ularning ixtisoslashgan
urug’chilik xo’jaliklari, fermer xo’jaliklari vakillari, hamda xo’jaliklarning
mutaxassislari tomonidan olib boriladi.
Nav va urug’lik nazorati davlat nazoratiga va xo’jalik ichidagi
nazoratga bo’linadi. Nazorat ishlari har bir xo’jalikda majburiy bo’lib, uni
xo’jaliklarning o’z mutaxassislari olib boradi.
Xo’jalik ichida nav va urug’likni nazorat qiluvchi shaxslar
urug’chilikni tashkil etishda ishtirok etishlari, nav va tur sofligi bo’yicha
o’toq o’tkazish, urug’liklarni kasallik va zararkunandalardan muhofaza qilish
kabi amaliy ishlarni nazorat qilishlari, ularning ko’pchiligida bevosita
qatnashishlari lozim. Ular navdor urug’larni ko’paytirish, tayyorlash,
tozalash, saqlash va boshqa joylarga jo’natish vaqtida bajariladigan barcha
ishlarni hisobga olib, xo’jaliklarni rasmiylashtirishlari va davlat nazoratini
o’tkazishda ishtirok etishlari kerak.
Demak, xo’jalik ichidagi nazorat xo’jaliklarda urug’liklarni navdorlik
va ekish sifatlarini yaxshilash bo’yicha olib boriladigan ishlarning ayrim
tomonlarini qayd etishdir. Uning asosiy vazifasi urug’chilik qoidalari va
o’stirish texnologiyasi talablarini buzishga yo’l qo’ymaslik, urug’lik
yetishtirish, yig’ishtirish, saqlash va tashishni nav va ekinboplik sifatlarining
pasayib ketishiga yo’l qo’ymaslikdir.
Xo’jalik ichidagi nazorat urug’chilik madaniyatini oshiradi, navlarning
sofligini saqlab qolishni ta’minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
