Донли экинлар маъруза матни

Seleksiya usullari 

Sorgo  yekini  seleksiyasining  dastlab  bosqichlarida  kolleksion  va  mahalliy 

namunalaridan  tanlash  usulidan  foydalanilgan.  Yakka  tanlash,  yakka  –  oilaviy  va 

oilaviy  –  gruppaviy  tanlashlar  usullari  qo’llanilib  bir  qancha  navlar  yaratilgan: 

Kubanskoye  krasnoye  1677  (don  uchun)  Krasnыy  yantar,  Kubanskiy  yantar, 

Oranjivoye  160  va  Ranniy  yantar  dnepropetrovskiy  (silos  uchun)  hamda 

Venichnoye ranneye va Venichnoye 149 (supurgi uchun).  

Keyinchalik o’zidan changlatish bilan birga fertillik asosida duragaylash usuli 

ko’llanilgan. Bu usulda donli sorgoning Genicheskoye 11 va Xazine 4, silos uchun 

–  Zernogradskoye  3  va  Kamыshinskoye  7,  hamda  sudan  o’tining  Mironovskaya 

10, Kinelskaya 100 va boshqa navlari yaratilgan.  

Sorgo  yekinini  duragaylash  texnikasi.  Pinset  yordamida  changdonlarni 

ochilgunga  va  yorilgunga  qadar  olib  tashlab,  ro’vagini  izolyasiya  qilish  va  3  –  4 

kundan  so’ng  ota  o’simligining  changi  bilan  changlatishdan  iborat.  Bichish 

o’tkazish  gullarning  maydaligi  sababli  qiyin  bo’lganligi  uchun  PTU  –  1  (polevoy 

termostat  universalnыy)  moslamasi  yordamida sorgoni termik  bichish  usuli  ishlab 

chiqilgan. 

48  –  50 

0

  S  haroratda  10  minut  mabaynida  chang  donachalari  to’lig’icha 

hayotchanligini yo’qotadi, urug’chilari yesa 70 – 80 % saqlanadi.  

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

Sorgo  seleksiyasining  asosiy  yo’nalishi  –  geterozisli  duragaylar  yetishtirish. 

Ular ota – ona shakllariga nisbatan hosildorligi va boshqa ko’rsatkichlari bo’yicha 

ustun  turadi.  Bunday  duragaylarni  hosil  qilish  uchun  o’zidan  changlatilgan 

liniyalar xizmat qiladi.  

Sorgo  o’simliklarida  quyidagicha  o’zidan  changlatish  amalga  oshiriladi: 

asosiy  poyalardagi  ro’vaklar  gullagunga  kadar  pergament  izolyatorlar  yordamida 

izolyasiyalanadi.  

Pushsizlik  asosida  chatishtirish  texnikasi  bajarilishda  juda  qulay  bo’lib 

pushsiz  ro’vaklarni  gullagunga  qadar  izolyasiyalash  va  ro’vakning  hamma 

gullarini ochilgandan 5 – 6 kundan keyin tanlangan ota (changlatuvchi) shaklining 

changi bilan changlatishdan iborat. 

Sorgo  yekini  seleksiyasida  populyasion  seleksiyaning  qator  sxemalari  ishlab 

chiqilgan  bo’lib,  ulardan  yeng  ko’p  qiziqtiradigani  –  sitoplazmatik  yerkak 

pushsizligi  asosida  interkross  usulidir.  Ona  shakli  sifatida  pushsiz  liniyalar,  ota 

jufti  sifatida  yesa  –  mustaxkamlovchi  qobiliyatli  namunalari  foydalanildi.  Bu 

usulda interkross chatishtirishni ro’vaklarni bichishini o’tkazilmay amalga oshirish 

imkoniyati tug’iladi.