Domna pechining tuzilishi va ish jarayoni

Marten pechi. Yuqorida qayd etilganidek, konvertorli pechlarda
po‘lat ishlab chiqarish usullarining kamchiliklarini kamaytirish
borasidagi izlanishlar Marten usuli paydo bo‘lishiga olib kelgan.
Marten pechining ish bo‘shlig‘i gorizontal yo‘nalishda cho‘zilgan
kameradan iborat (7.3-rasm). Ish bo‘shIig‘ining devorlari o‘tga
chidamli materiallardan tayyorlanadi. Pechning qiziydigan qismlari
suv bilan sovitish qurilmalari bilan ta’minlangan. Pechning old
qismida shixta materiallarini yuklash uchun darchalar mavjud. Orqa
devorida esa erigan metall va shlakni chiqarish uchun maxsus
teshiklar bo‘lib, ularga novlar o‘matilgan. Suyuq metallni pechdan
ravon chiqishi uchun uning tubi va devorlari ma’lum qiyalikda
ishlangan.
Pech juft regeneratorlarga ega. Pech vannasidagi shixtani eritish
uchun regeneratorlarda 1880-2000°C ga qizdirilgan yonuvchi gaz
pech bo‘shlig‘idagi havo kislorodi hisobiga yondiriladi. Buning uchun
jarayonning boshlanishida pechga haydalayotgan gaz bilan havo
I200-1300°C gacha qizdiriladi.
Keyinchalik regeneratorlar pechdan chiquvchi yonish
mahsulotlari issiqligi hisobiga qizib, pechga haydab turiladigan sovuq
gaz bilan havoni kerakli haroratgacha qizdirib turadi. Qizigan gaz va
havoning harorati regeneratorlaming yuqori qismida 1100°C ga yaqin
boMadi. Regeneratorlardan pechga haydalayotgan gaz bilan havo pech
og'zida aralashib yonadi. Pechga kiritilgan shixta materiallari yonuvclti gaz mahsulotlari issiqligi ta’sirida qizib, suyuqlana boshlaydi.
Yonish mahsulotlari pech vannasining yuza qismidan o‘tib, ikkinchi
juft regeneratorlarni qizdiradi. Pechdan chiqayotgan yonish mahsulotlari mo‘ridan chiqib ketadi. Birinchi juft regeneratorlar kameralari
liaydalgan havo va gazni yetarli darajada qizdira olmaydigan darajada
sovigach, maxsus klapanlar vositasida yonish mahsulotlarining
linrakat yo‘nalishi o'zgartiriladi.
Marten pechlarida qayta ishlanuvchi shixta materiallarini eritish
quyidagi ikki variantda olib boriladi:
• skrap-jarayon;
• skrap-ruda jarayoni.
Mashinasozlik va kichik metallurgiya korxonalarida sifatli
poMatlar olishda skrap-jarayon qo‘llaniladi. Bunda shixtaning 55-75
% temir-tersak, qolgani esa qayta ishlanadigan cho‘yandan iborat
boMadi.
Domna pechlari mavjud boMgan yirik metallurgiya korxonalarida
skrap-ruda jarayoni ishlatiladi. Bunda shixtaning 60-75 % suyuq
cho‘yandan, qolgani esa po‘lat skrapdan iborat bo'ladi.
Zamonaviy pechlarning sig‘imi 200-900 tn atrofida boiib, ularda
uglerodli, kam va o‘rtacha legirlangan po‘latlar olinadi. Bunday
pechlar yordamida olingan po‘latlar pech gazlari bilan birmuncha
ko‘proq to‘yinganligi yuqori legirlangan asbobsozlik va maxsus
xossali po‘latlar olishni cheklaydi.