Djafarova Nigina Alisherovna “turizmda statistik ma’lumotlarni yig’ish metodologiyasini xalqaro standartlarga moslashtirish yo’llari”

Turizmda statistik ma'lumotlarni yigʻish va qayta ishlashning 
xalqaro uslubiyoti. 
2.1. Xalqaro turizm statistikasida turistik oqim, turistik daromad va 
xarajatlar hisobini yurgizish usullari.  
Xalqaro  turizm  statistikasida  axborot  yigʻishning  turli  shakllari 
qoʻllaniladi.  Statistik  kuzatuvlar  hisobot  yoki  maxsus  oʻtkaziladigan  tadqiqot 
vositalari orqali amalga oshirilishi mumkin.   
Hisobot  usuli  orqali  statistik  kuzatuvlar.  Ushbu  holatda  statistik 
ma’lumotlar tashkilot, korxona va h.z lardan ma’lum davrda hamda belgilangan 
shakllarda  qabul  qilinadi.  Ular  tomonidan  operativ  va  buxgalteriya  hisobi 
asosida hisobotlar toʻldiriladi va statistika organlariga yuboriladi. Aynan hisobot 
usuli orqali toʻplangan axborotlar turizmga oid statistik  ma’lumotlarning asosiy 
hajmini qamrab oladi. 
Shu  bilan  birga,  turistik  oqim  statistikasida  tashriflar  va  tashrif 
davomiyligi  toʻgʻrisidagi  axborot  immigratsion  xizmat  yoki  joylashtirish 
vositalari hisobotlaridan olinishi mumkin. Hozirgi kunda sayyohlarni roʻyxatdan 
oʻtkazish    dunyoning  60  ga  yaqin  mamlakatlarida  chegarada  va  40  ga  yaqini 
joylashritish vositalarida amalga oshiriladi.
  
Mamlakat  chegarasidagi  statistik  hisob  davlatga  kirish  va  undan 
chiqishdagi  immigratsion  nazorat  vositalari  orqali  olib  boriladi.  U  nazorat-
oʻtkazish nuqtalarida, aeroportlar, portlar va h.z.larda amalga oshiriladi. Sayohat 
qiluvchi  shaxslar  toʻgʻrisidagi  asosiy  axborot  maxsus  regisrtatsiya  shakllaridan 
olinib, ularga kirish (chiqish) kartochkalari, shu bilan birga, xorijiy passport va 
vizalar  kiradi.  Unda  turistning  yoshi,  doimiy  yashash  joyi,  sahoyat  maqsadi  va 
muddati kabi ma’lumotlar mujassam boʻladi. Ushbu ma’lumotlarni yigʻish turist 
sayohat qilayotgan mamlakatdan chiqib ketayotganda amalga oshirish maqulroq. 
Chunki  sayohat  tugagach,  sayyohlar  ancha  aniqroq  ma’lumotlarni  keltirishlari 
mumkin.  Sayohat  muddati  va  marshrutiga  turli  xil  vaziyatlardan  (havoning 

---

52 
 
oʻzgarishi,  sogʻliqning  yomon  boʻlishi,  yangi  qiziqarli  diqqatga  sazovor  joylar 
toʻgʻrisida eshitish va h.z.) kelib chiqgan holatda tez-tez oʻzgartirishlar kiritiladi.  
Immigratsion xizmat 
Tashrif kartochkasi tartib raqami №_______ 
Yoshidan qat’iy nazar, barcha sayohat qiluvhci shaxslar tomonidan toʻldiriladi (passportdagi 
ma’lumotlarga muvofiq holda) 
1. Familiya 
Ism 
2. Jinsi 
Erkak ______ Ayol _____ 
3. Tugʻilgan yili 
Kun  _____  Oy  ___________ Yil  _____ 
4. Fuqarolik 
5. Faoliyat turi 
6. Tashrif buyurayotgan mamlakatdagi joylashish manzili 
______________________________ 
                                                                                                     Uy, koʻcha, shahar 
7. Doimiy yashaydigan mamlakatdagi manzili (uy adresi) 
   
8. Passport                         №_______________ Berilgan joyi  
__________________________ 
                                           Berilgan vaqti 
__________________________________________ 
                                  Kun, oy, yil 
9. Kelayotgan yoʻlovchilar uchun qoʻnish nuqtasi__________________________ 
Joʻnab ketayotgan yoʻlovchilarning toʻxtash nuqtasi ___________________________ 
10. Tashrifdan asosiy maqsad (mos kvadratga belgi qoʻying) 
1) rezidentlarning qaytishi                    ___ 
2) immigratsiya 
(savdoni hisobga olgan holda )                 
___ 
3) dam olish, rekreatsiya va ta’til              
___ 
4) doʻstlarni va qarindoshlarni  koʻrishga 
borish  ___________ 
5) ish va professional maqsadlar 
                                              ___ 
6) davolanish                                        ___ 
7) diniy maqsadlar/ziyoratchilik_____________ 
8) boshqalar_________________________ 
Immigratsion maqomi 
Xizmatga oid qaydlar uchun 
 
Eslatma: 
Kartochkada turistlarning mamlakatga tashrifning davomiyligini 
aniqlash maqsadida kelish va ketish sanalari ham toʻliq toʻldirishlari 
maqsadga muvofiq.