Dizayn (kostyum), 5111000-Kasb ta’limi (5320900-Yengil sanoat buyumlari konstruksiyasini ishlash va texnologiyasi

Nazorat savollari:

1. Marketing  tadqiqotlari  nima va siz uni qanday tushunasiz

2. Marketing  tadqiqotlari ơtkazish bosqichlarini sanab bering

3. Marketing tadqiqotlarini ơtkazishning qanday uslublari mavjud

4. Marketing tadqiqotlari qaysi yơnalishlar bơyicha ơtkaziladi

4-Mа’ruzа

 (

2 soаt

)

MODA  INDUSTRIYASI VA FASHION BIZNESS

Rеjа:

1. Moda industriyasining  asosiy  tushuncha va  ob'ektlari.

2. Moda industriyasi  taraqqiyotining  asosiy bosqichlari.

3. Zamonaviy fashion bizness

Tayanch so’zlar:

Moda industriyasi , pret-a-porter, tendensiya, “Haute Couture

1.Moda industriyasining  asosiy  tushuncha va  ob'ektlari.

Moda industriyasi (Fashion industry)

 - bu   xizmat kơrsatish               sohasining

sektori bơlib, u  xaridorlarda  “moda” mahsuloti  obrazini shakllantirish,

mahsulotni  ishlab chiqarish va iste'molchilarga yetkazib berish  bilan

shuğullanadi.

      

Moda   ijtimoiy   fenomendir.   Modadagi   mahsulotlarning   bosh vazifasi –

ularga  ga bơlgan  insonlarning  estetik  talablarini qondirish, hamda  ular

egasining ijtimoiy  maqomi haqida  axborot berishdir.

Modaning ijtimoiy fenomen sifatidagi  ilmiy talqini   XIX  asrning oxiri XX asr

boshlarida  («trickle – down» theory)  nazariyasining  asoschilari  amerikalik

iqtisodchi Torsteyn Veblen va nemis sotsiologi Georg Zimmellar  tomonidan

ishlab chiqilgan. Ularning  fikricha, moda  yuqori ( elita) ijtimoiy guruhlarida

yaratiladi va ushbu guruh  a'zolarining oddiy odamlardan  farqini kơrsatish uchun

xizmat qiladi.  Yuqori( elita) qatlamlarga tahlid qilish maksadida,  ơrta va quyi

tabaqa vakillari ham   moda “ yangiliklari”ni ơzlariga oladilar.

Moda quyiga qarab “oqib” borar  ekan, u ơz   yangiligini  yơqotadi, ommaviy va

«bachkana» bơlib qoladi.   Yuqori ( elita) tabaqalar  ơzlarining ijtimoiy farqini

---

19

saqlash  maqsadida   yanada   yangi va original  “moda  yangiliklari” ni  ơylab

topishga  harakat qilishadi. Ushbu tsikl  yana  va  yana  qaytarilaveradi.

      Moda XX asrda,  jamiyatdagi  sinfiy  bơlinish  yơqotilganiga qaramay, hamon

ijtimoiy  farqlarni  ta'kidlab kơrsatishga xizmat qilmoqda. Ammo u avvalgiday “

yuqori”  va  “quyi”  tabaqalar    farqini    emas,    balki  faqat    shunchaki  turli    ijtimoiy

guruhlar farqini kơrsatmoqda. Masalan, yoshlar  modasi turli  yoshdagi insonlar

orasidagi  farqni kơrsatadi.  Bundan  tashqari, moda mahsulotlarini  tanlaganda xar

bir shaxs ơz-ơzini namoyon qilishi, ơz individualligini kơrsatishi mumkin.

  Shu tariqa,  ishlab chiqarishga taalluqli bơlgan  mahsulotlarni (trubalar, stanoklar)

moda mahsulotlari deb atash mumkin  mas.Insonlarning  shaxsiy  ehtiejlarini

qondiruvchi, lekin   namoyish qilib bơlmaydigan   mahsulotlar (masalan

erkaklarning ichki kiyimi va hokazolar)ni   moda mahsulotlariga kiritilmaydi  .

       Moda mahsulotlari  qatoriga   insonlarning shaxsiy   ehtiyojlarini qondiruvchi

quyidagi yengil sanoat mahsulotlarini kiritish mumkin:

-Kiyim; shaxsiy aksessuarlar (chulki, qơlqoplar, sumkalar, remenlar, shlyapalar,

sharflar, soatlar,  yuvelir mahsulotlari va b.);

-parfyu meriya  va kosmetika  mahsulotlari (atirlar, pomada, soch uchun lak va b.);

- uy-rơzğor uchun aksessuarlar (ơrin-kơrpa, idish-tovoq,  gilamlar va b.).

      Moda mahsulotlarining doirasi  kengayish xususiyatiga  ega.

      Dastlab moda mahsulotlari deyilganda faqat ayollar uchun ishlab chiqarilgan

mahsulotlar  tushunilgan, chunki faqat ayollargina  tashqi  kơrinishiga  katta

e'tibor berishi kerak degan fikr hukmron surgan.   XX asrga kelib bu stereotip

buzildi  va   erkaklar uchun mơljallangan moda paydo bơldi. Bir vaqtning ơzida

moda  mahsulotlarining  doirasi ham kengayib bordi, bu kơproq  hayot tarzining

ơzgarishi bilan boğliq  edi.   Masalan, avval ovqatlanish  va kir  yuvish jarayonlari

namoyish qilib bơlmaydigan, ơta shaxsiy jarayonlar bơlib hisoblangan bơlsa,

endilikda  insonlar bu jarayonlarda  reklama qilingan, magazindan sotib olingan

mahsulotlardan foydalanadilar. Shuning uchun  bugungi zamonaviy jamiyatda

moda  mahsulotlari doirasiga  keng ma'noda   shaxsiy  iste'mol  uchun

mơljallangan barcha  tovarlarni kiritish mumkin (bular yengil  avtomobillardan

tortib mebel , avtoruchka, salqin ichimliklargacha bơlishi mumkin).