Диссертатсия тўрт бўлимдан иборат

1.4 Симметрик шифрлаш алгоритмлари
Симметрик шифрлаш алгоритмлари (ёки махфий калит криптографияси) ахборотни жўнатувчи ва қабул қилувчининг бир хил калитдан фойдаланишига асосланади. Ушбу калит сир сақланиши ва уни ушлаб қолишнинг олдини оладиган тарзда узатилиши керак.
Ахборот алмашинуви 3 босқичда амалга оширилади:
1) жўнатувчи калитни олувчига ўтказади (тармоқ бир неча абонентга эга бўлса, ҳар бир абонент жуфтлиги бошқа жуфтлик калитларидан фарқ қилувчи ўз калитига эга бўлиши керак);
2) жўнатувчи калитдан фойдаланиб, олувчига юборилган хабарни шифрлайди;
3) қабул қилувчи хабарни олади ва уни паролини очади.
Ҳар бир кун ва ҳар бир алоқа сеанси учун ноёб калит ишлатилса, бу тизим хавфсизлигини оширади. [8]
1.4.1 Оқим шифрлари
Оқим шифрларида, яъни маълумотлар оқимини шифрлашда асл маълумотларнинг ҳар бир бити гамма ёрдамида бошқалардан мустақил равишда шифрланади.
Гамминг - маълум бир қоида бўйича очиқ маълумотларга шифр гаммасини (бирлар ва нолларнинг тасодифий ёки псевдо-тасодифий кетма-кетлиги) ўрнатиш. Одатда "ексклюзив ОР" ишлатилади, шунингдек модул-2 қўшилиши деб аталади ва ХОР кўрсатмаси билан ассемблер дастурларида амалга оширилади. Шифрни ҳал қилиш учун шифрланган маълумотларга бир хил гамут қўлланилади.
Шифрланган маълумотлар билан бир хил ўлчамдаги тасодифий гамутни бир марта ишлатиш билан кодни бузиш мумкин эмас (бир марталик ёки чексиз калитли криптотизимлар деб аталади). Бундай ҳолда, "чексиз" гамут такрорланмаслигини англатади.
Баъзи оқим шифрларида калит хабардан қисқароқ. Шундай қилиб, телеграф учун Вернам тизимида гамма бўлган қоғоз ҳалқа ишлатилади. Албатта, бундай шифрнинг кучи идеал эмас.
Шифрланадиган маълумотларнинг ўлчамидаги калитларни алмаштириш ҳар доим ҳам тўғри келмайди. Шунинг учун псевдо-тасодифий сонлар генератори ёрдамида олинган гамма кўпроқ ишлатилади. Бундай ҳолда, калит сохта тасодифий рақамлар генераторини ишга тушириш учун асосий рақам (бошланғич қиймат, ишга тушириш қиймати, ИВ). Ҳар бир псевдо-тасодифий рақамлар генератори ҳосил қилинган кетма-кетлик такрорланадиган даврга эга. Шубҳасиз, псевдо-тасодифий гамут даври шифрланган маълумотларнинг узунлигидан ошиб кетиши керак.
Псеудо-тасодифий рақамлар генератори, агар унинг чиқиши бўлакларини кузатиш этишмаётган қисмларни ёки бутун кетма-кетликни маълум алгоритм билан тиклашга имкон бермаса, лекин номаълум бошланғич қийматга эга бўлса, тўғри ҳисобланади.
Псеудо-тасодифий рақамлар генераторидан фойдаланганда бир нечта вариант мавжуд:
1. Маълумотлар оқимини битма-бит шифрлаш. Рақамли калит псевдо-тасодифий рақамлар генераторининг бошланғич қиймати сифатида ишлатилади ва чиқиш бит оқими дастлабки маълумот билан модул 2 йиғилади. Бундай тизимларда хато тарқалиш хусусияти мавжуд эмас.
2. Маълумотлар оқимини шифрланган матнли фикр-мулоҳазалар билан битли шифрлаш. Ушбу тизим аввалгисига ўхшайди, фақат шифрланган матн псевдо-тасодифий рақамлар генераторига параметр сифатида қайтарилади. Хатоларни тақсимлаш характерлидир. Хатонинг кўлами псевдо-тасодифий сонлар генераторининг тузилишига боғлиқ.
3. Манба матни бўйича фикр-мулоҳазалар билан маълумотлар оқимини битма-бит шифрлаш. Псеудо-тасодифий сонлар генераторининг асоси дастлабки маълумотдир. Хатонинг чексиз тарқалиш хусусияти характерлидир.
4. Шифрланган матн ва асл матн бўйича фикр-мулоҳазалар билан маълумотлар оқимини битма-бит шифрлаш. [9]