|
Germaniya klasterlari
Germaniya o‘zi uchun intensiv innovatsion rivojlanish yo‘lini va iqtisodiy rivojlanishning klaster modelini tanlagan mamlakat hisoblanadi. Ushbu modelda sanoat siѐsati nafaqat ishlab chiqarishni rivojlantirishga, balki o‘sib boraѐtgan ijtimoiy va ekologik muammolar natijasida shakllanaѐtgan va ortib boraѐtgan va samarali talabni his etadigan etakchi bozorlarni rivojlantirishga qaratilgan. An’anaviy raqobatdosh Germaniya bozorlari bilan bir qatorda avtomobilsozlik, qishloq xo‘jaligi, biotexnologiya, muhandislik kabi klasterlar yangi integratsion yo‘nalishlarni rivojlantirish uchun muhim rag‘batlantiruvchi omillarni yaratadi, ular orasida sog‘liqni saqlash tizimi, elektr energetika tizimi, bioenergiya tizimi, logistika, nanotexnologiya + fotonika ѐki optika va boshqalar mavjud. Davlat, mintaqa ѐki yagona hudud iqtisodiѐti uchun klasterlar ichki bozorning "o‘sish nuqtalari", innovatsiya va investitsiya siѐsatining agentlari rolini o‘ynaydi. Germaniyada asosan quruqlik darajasida ishlaydigan 370 dan ortiq klaster mavjud. Lekin hech kim aniq raqam ayta olmaydi, chunki Germaniyada klasterlar ro‘yxatga olinmagan va ularning faoliyati davlat tomonidan tartibga solinmagan. Bundan tashqari, qonunchilik sohasida "klaster" hech qanday tarzda belgilanmagan.
Germaniya klasterlari raqobatning tabiati va raqobatbardosh ustunlik manbalari bilan yaxshiroq moslashtirilgan. Germaniyada klaterlar asosan bir xil qiymat zanjiri tarkibiga kiradigan va 100 km dan uzoq bo‘lmagan korxonalarni o‘z ichiga oladi. Biroq, jug‘rofiy jixatdan bir joyga jamlangan klasterlar bilan bir qatorda, masofa mezon sifatida hisobga olinmaydigan "virtual" klasterlar ham mavjud. Bunga misol sifatida butun Bavariyadagi barcha er klasterlarini keltirish mumkin. Germaniyada davlat klasterlarni boshqarish tuzilmasida umuman ishtirok etmaydi. Germaniya klasterlarda innovatsiyalarning o‘rni shunchalik kattaki, klasterdagi yig‘ilishlar: "Biz shunchaki innovatsiyalarni emas, balki innovatsion sakrashni xohlaymiz!" degan shiorlar ostida o‘tadi. Germaniya klasterlari o‘zida quyidagilarni jamlaydi: - sanoat rivojini qo‘llab-quvvatlaydigan va texnoparklar, biznes- inkubatorlar, axborot texnologiyalari markazlari, sanoat zonalari, subpudrat munosabatlarini rivojlantirish agentliklari va boshqalarni o‘z ichiga olgan yaxshi rivojlangan infratuzilmalarni; - ѐrdamchi tashkilotlar (savdo va sanoat palatalari, professional birlashmalar, konsalting agentliklari) kompaniyalarga ilmiy tadqiqotlar va ishlanmalar, innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va texnik xizmat ko‘rsatish, integral yo‘nalishlarni ishlab chiqish va boshqalar sohasida aloqa va muvofiqlashtirish xizmatlarini taqdim etadigan tashkilotlarni;
Germaniyaning yetakchi klasterlari biotexnologiya, tibbiy asbob- uskunalar, elektrotexnika, Qishloq xo‘jaligi, optika, aniq mexanika, avtomobilsozlik va mashinasozlik, kimѐ ,yangi materiallar yaratish, AKT, qayta tiklanadigan energiya manbalari va logistika kabi sohalarda to‘plangan.
Klaster nazariyasi sanoat va hududiy (mintaqaviy) klasterlarni ajratib tursa-da, Germaniya bunday aniq tafovutlarga amal qilmaydi. Ko‘pincha yirik innovatsion-sanoat klasterlari nafaqat ma’lum bir sanoat ѐki yangi bozorning vazifalarini hal qiladi, balki o‘zlarini, hududiy rivojlanish agentlari deb tasniflagan holda baza mintaqasining ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha ishlaydi. Ular uchun yangi ish o‘rinlarini yaratish taraqqiѐtning ko‘rsatkichlaridan biridir. Mahalliy klasterlar mintaqaning ehtiѐjlariga ko‘proq e’tibor qaratadi va qishoq xo‘jaligi, turizm ѐki mahalliy xom ashѐ asosida ishlab chiqarishni rivojlantiradi. Ko‘pgina klasterlarda a’zolik rasmiy hisoblanadi va qoida tariqasida, a’zolik badalini to‘lashdan tashqari, korxonalar boshqa majburiyatlarga ega emaslar. Klaster firmalarning boshqaruviga, ularning shartnomaviy munosabatlari va hisobotlariga aralashmaydi. Har doim klaster a’zosi bo‘lmagan tashkilotlar ѐki ilmiy-tadqiqot muassasalari mavjud. Biroq, korxonalar bir nechta klasterlarning bir qismi bo‘lishi mumkin. Masalan, CLAAS (qishloq xo‘jaligi texnikasi) kompaniyasi avtomobil va mashinasozlik klasterida va shu bilan birga "Bioenerji" klasterida ishtirok etadi. Yaqinda o‘tkazilgan Germaniya klasterlari ishtirokchilarining qoniqish darajasi bo‘yicha o‘tkazilgan so‘roviga ko‘ra, ularning 90 foizdan ko‘prog‘i yana klasterda qatnashishga rozi bo‘lishgan. So‘ralganlarning 60 foizidan ortig‘i texnologik holatini yaxshilagan va 70 foizdan ortig‘i innovatsiyalar, ilmiy tadqiqotlar va malaka oshirish sohasida hamkorlik tarmog‘ini kengaytirgan. Respondentlarning yarmi ITI sohasidagi loyihalar portfelini sezilarli darajada kengaytirdilar. So‘rovda qatnashganlarning ko‘pchiligi loyihaning iqtisodiy samarasini oshirishga olib kelgan boshqa sheriklar bilan hamkorlikni takomillashtirish muhimligini ta’kidladilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
