Диссертация Тошкент молия институти «Банк хисоби ва аудит» кафедрасида бажарилган. Илмий раҳбар и ф. н доц в. б. И. Сайфиддинов

 
 
2.1.2-расм. Республикада тижорат банклари фойдасига солинадиган 
солиқ ставкалари динамикаси
18
 (фоиз ҳисобида) 
 
Юқоридаги жадвал маълумотларидан кўриш мумкинки, мамлакатда 
юридик шахслар, хусусан, тижорат банклари фойдасига нисбатан 
қўлланиладиган солиқ ставкаларида пасайиш тенденцияси кузатилмоқда. 
Бундан кўзланган мақсад тижорат банклари фаолияти, уларнинг 
капиталлашув жараёнини яхшилашга хизмат қилади.
Юқоридаги фикрларни умумлаштирган ҳолда, давлат бюджети 
даромадларида юридик шахслар томонидан давлат бюджетига тўланадиган 
фойда солиғи ҳажмида тижорат банклари томонидан тўланган солиқлар 
миқдорини қуйидаги муносабатлар орқали акс эттириш лозим. 
18
Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамасининг 1998-2007 йиллардаги “Асосий 
макроиқтисодий кўрсаткичлар ва Давлат бюджети параметрлари прогнози тўғрисида”ги қарорлари асосида 
муаллиф томонидан тузилган.

---

40 
2.1.2-жадвал 
Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети даромадлари таркиби 
(фоиз ҳисобида) 
Кўрсаткичлар
2008й. 2009й. 2010й. 2011й. 2012 й. 
Бюджет даромадлари
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
Бевосита(тўғри) солиқлар
49,0 
46,2 
44,8 
45,8 
44,8 
Жами бюджет даромадларида 
фойда солиғи улуши
6,3 
5,4 
5,1 
5,1 
5,2 
Жами фойда солиғида тижорат 
банкларининг фойда солиғи 
улуши
6,3 
5,8 
7,57 
6,25 
6,15 
2.1.2-жадвал маълумотларига эътибор қаратадиган бўлсак, давлат 
бюджети даромадаларида юридик шахслар фойда солиғи ҳажми ва шундан 
келиб чиққан ҳолда тижорат банклари томонидан тўланган фойда солиғи 
ҳажми қаътйибир тенденцияга эга эмас.
Биз юқорида тижорат банклари фойда солиғининг республикамиз 
бюджети даромадларидаги юридик шахсларнинг фойда солиғидаги 
салмоғини кўриб чиқдик. Ундан шуни хулоса қилишимиз мумкинки, биргина 
солиқ ставкасининг камайтирилиши эвазига давлат бюджетига тижорат 
банклари томонидан тўланадиган солиқларнинг ортиб борганлиги кузатилди. 
Шундан келиб чиқадиган бўлсак, солиқ ставкаси билан бирга солиқ базасига 
ҳам эътибор қаратиш мақсадга мувофиқдир. 
Энди биз юқоридаги фикрларга асосланиб, хусусан тижорат банклари 
томонидан тўланаётган фойда солиғининг таҳлилига эътиборни қаратамиз. 

---

41