Dispers sistemalar (lot dispergere bo‘lak-bo‘lak bo‘lib ketmoq, tarqalmoq) biror moddaning mayda

 
 
 

---

22 
32. Aerozollar va ularni olinishi. Aerozollarning elektrik xossalari. Aerozollarning barqarorligi. 
Aerozollar va lot. solutio – eritma) – gaz muhitida muallaq tu-radigan mayda-mayda qattiq yoki suyuq 
zarralardan tashkil topgan dispers tizimlar. A.dagi zarralarning kattaligi mm ning oʻn milliondan bir 
ulushidan tortib, bir necha mm gacha boradi (qor uchqunlari, yomgʻir tomchilari). A. qattiq yoki suyuq 
jismlarning maydalanishi, parchalanishi (mas, portlash vaqtida) yoki kondensatlanishi (mas, havodagi 
qattiq jism zarralari, gaz ionlari va boshqalarda suv bugining toʻplanishi) natijasida, shuningdek kimyoviy 
reaksiya vaqtida (ammiak bilan vodorod xloriddan ammoniy xlorid olinganda) vujudga keladi. A.ning 
muhim xususiyati zarralarning qarama-qarshi zaryadligidir, dispers muhitning zichligi va qovushomigi 
kichik boʻlganidan, bunday muhitdagi zarralar toʻxtovsiz harakat qilib turadi, buning natijasida ular 
oʻzaro toʻqnashib, osongina yiriklashishi mumkin (A. koagulyasiyasi), yiriklashgan zarralar esa ogirlik 
kuchi ta’sirida dispers muhitdan ajraladi – dispers tizim buziladi. A.ni parchalashda yuqori kuchlanishli 
elektr toki, markazdan qochirma kuch va ultratovushlardan, maxsus filtrlardan foydalaniladi. 
Meteorologiyada, havoni changdan tozalashda, harbiy ishda (tutun pardasi hosil qilishda), purka-gich 
yordamida jismlarga lok yoki boʻyoq berishda va boshqa ishlarda A. muhim rol oʻynaydi. 1934 yilda 
AQSHda o‘t uchirgichlar tarkibida galogen uglevodorodlar ishlatilgan.Aerozol dori turining katta 
rivojlanishi 1941 yildan so‘ng 2chi jaxon urushi paytida bo‘lib, bunda amerikaliklar tomonidan “bog-
bomb” deb atalmish tarkibida ftorvodorod, xlorvodorod va insektitsidlar bo‘lgan, bosim ostidagi 
qadoqlarni patentlaganlar.
Farmatsevtik aerozollar deb
, propellentlar yordamida purkaladigan, ballondan, 
klapanli-purkagichdan va ballon ichidagi turli konsistensiyaga ega bo‘lgan suyuqliqdan iborat, tayyor dori 
turiga aytiladi.Aerozolda bir yoki bir nechta dori moddasi, erigan, suspenziyalangan yoki emulgirlangan 
xolatda bo‘ladi.