Dislaliyani bartaraf etish metodikasi

Nutq buzulishlari quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi:

• 1.So’zlovchining yoshiga nomuvofiqlik xususiyati:
• 2.Shevachilik, nutqiy savod sizlik, til bilmaslikning ifodasi bo’lmagan
• xususiyatlar:
• 3.Nutqning psixofizologik mexanizmlaridagi chetlashish bilan bog’liq
• bo’lgan xususiyatlar:
• 4.O’z -o’zidan yo’qolmaydigan, balki mustahkamlanadigan barqaror
• xususiyatlar:
• 5.Dislaliya nutq buzulishining xarakteriga bog’liq holda mustahkamlanadigan barqaror xususiyatlar:
• 6.Bolaning keying psixik rivojlanishiga tez -tez salbiy ta’sir o’tkazadigan xususiyatlar.

Nutqida nuqsoni bor bolalar bilan olib boriladigan ta’lim tarbiya jarayonida bolalar quyidagi bilim, ko’nikma, malakalar bilan qurollantiriladi:

• Bolalarni nutq kamchiliklarini bartaraf etish va shu bilan birga idrok,
• xotira, tafakkur, tasavvur kabi bilish qobilyatlarini rivojlantirish:
• Korreksion -pedagogik ish faoliyatini to’g’ri yo’lga qo’yish:
• Bu jarayonda qo’llaniladigan ish metod va usullarini analiz, sintez,
• taqqoslash, umumlashtirish, konkretlllashtirish kabi aqliy operasiyalardan
• foydalanish:
• Bolalarning individual va psixik xususiyatlarini hisobga olgan holda nutq
• o’stirishga qaratilgan maxsus usullardan foydalanish va ularni hayotga
• moslashtirish:

Dislaliyani bartaraf etish metodikasi
Tayyorlov davri
Asosiy davr
Artikulatsion gimnastika
Fonematik idrokni rivojlantirish
1.Nutqsiz tovushlar
2.Bir xil tovush, so’z birikmasida ovoz balandligini ajratish
3.Tovush tarkibi bo’yicha so’zlarni ajratish
4.bo’g’inlarni farqlash
5.Fonemalarni farqlash
6.Tovushlarni oddiy taxlil qilish
Statik
Dinamik
Belkurakcha
Kosacha
Ninacha
Tepacha
naycha
Soat
Ot
Qo’ziqorin
Arg’imchoq
Mazali murabbo
Bo’yoqchi
G’altak
Tovushlarni nutqqa qo’yish
Kamshiliklarni bartaraf etish davrlari
Taqlid usuli
Aralash usul
Differensiatsiya qilish
Mexanik usul
Tovushlarni nutqda mustaxkamlash
Tovushlarni nutqqa qo’yish

• Logopedik mashg‘ulotlarga hamma ota-onalar ham farzandlaini olib bora olmaydilar. Ota-onalar bilan birgalikda uy sharoitida ham mashg‘ulotlar o‘tkazilishi lozim (logoped topshiriqlari asosida). Mashg‘ulotlarni 5 – 15 minutdan o‘tkazish lozim.
• Talaffuzdagi nuqsonlarni bartaraf etish uchun didaktik materiallardan keng foydalaniladi.
• Talaffuzdagi kamchiliklarni bartaraf etish muddati bir qancha faktorlarga bog‘liq: nuqsonning murakkablik darajasiga, bolaning yosh va individual xususiyatiga, mashg‘ulotning muntazamligiga, ota-onalar tomonidan beriladigan yordamga. Oddiy dislaliyada mashg‘ulotlar bir oydan uch oygacha, murakkab dislaliyada esa uch oydan olti oygacha o‘tkaziladi. Maktab yoshidagi bolalarga qaraganda, bog‘cha yoshidagi bolalar talaffuzidagi nuqsonlar qisqa muddat ichida bartaraf etiladi, katta maktab yoshidagi bolalarga qaraganda esa kichik maktab yoshidagi bolalarda tezroq bartaraf etiladi.