|
Diskret elementlar asosidagi trigger sxemasini hisoblash.
Ishdan maqsad: Diskret elementlar asosidagi trigger sxemasini hisoblashni o‘rganish.
Trigger ikkita barqaror muvozanat holatiga ega va tashqi boshqaruvchi signal ta’sirida bir holatdan ikkinchi holatga o‘tuvchi qurilmadir. Elektr sxemasida barqaror holat deb, shunday rejimga aytiladiki, bunda sxemaning xar qaysi elementida tok va kuchlanish vaqt bo‘yicha doimiy bo‘ladi. Triggerning tranzistorli sxemalarining asosan ikki turi ishlatiladi.
1. Baza- kollektor;
2. Baza – emitter bog‘lanishli triggerlar
Baza – kollektor bog‘lanishli trigger sxemasi 8.1- rasmda ko‘rsatilgan.
8.1- rasm.
Trigger sxemasi ikkita ulanish kaskadidan iborat. Ular boshqaruvchi kalit sxemalari VT1, RK1 va VT2, RK2 bu sxema simmetrik trigger deb ham yuritiladi. RK1= RK2, Rsm1= Rsm2
Qurilmada jaraѐnlarni tezligini oshirish uchun va 1- sxemani chiqishini ikkinchi boshqaruvchi qismiga bog‘lash maqsadida R va S lar orqali ulanadi. Asosiy manbaa ta’minotdan tashqari Rsm1 va Rsm2 rezistorlari orqali VT1 va VT2 larni ѐqilishini ta’minlovchi Usm kuchlanish beriladi.
Ta’minotdan kuchlanish berilishi bilan VT1 va VT2 tranzistorlar baza zanjiridan tok oqib o‘tadi. Bu tokning qiymati quyidagicha aniqlanadi:
Bu erda UBE10, rkir1, UBE20, rkir2 larning qiymati VT1, VT2 tranzistorlarni VAXi chiziqli – bo‘lakli approksimatsiya qilinganda olinadi. VT1, VT2 lar uchun h21>>1 bo‘lib, kuchlanish ifodalarini keltiramiz.
YUqorida ta’kidlab o‘tilganidek sxema simmetrik bo‘lgani uchun iB1= iB2, Uchiq1= Uchiq2
va xar ikkala tranzistor aktiv rejimda ishlaydi degan xulosaga kelish mumkin. Biron bir vaqt momentida iB1< iB2 bo‘lsa, u xoddayuqoridagi ifodaga asosan Uchiq2 < Uchiq1 bo‘ladi. Uchiq1 ning oshishi o‘z navbatida iB2 oshishiga va Uchiq2 kamayishiga olib keladi. Musbat teskari bog‘lanish ta’sirida toklar o‘zgarish jaraѐni ko‘chkisimon tarzda o‘tadi. SHunga mos ravishda tranzistorlarning ulanishi ham ko‘chkisimon xarakterga ega bo‘ladi. Ushbu holat tranzistorlarni birortasini to‘yinish rejimiga ikkinchisini kesish rejimiga o‘tganida tugatiladi. Sxemani bu holati barqaror bo‘ladi.
Sxemadagi VT1 tranzistor ѐpiq holatda VT2 to‘yinish holatda bo‘lgan holat uchun sxemani barqarorlik sharti quyidagicha aniqlanadi.
VT2 tranzistor to‘yinish rejimiga o‘tishi uchun
Bu erda q–to‘yinish darajasini bildiruvchi koeffitsient. h21Emin tranzistorning tokni o‘tkazish koeffitsientining minimum qiymati. IB2 ni aniqlaymiz.
Simmetrik sxema uchun tranzistorni to‘yinish holatini barqarorlik shartini keltiramiz.
Triggerni barqarorlik holatidan chiqarish uchun tashqaridan boshqaruvchi signalni trnzistorning baza ѐki kollektor zanjiriga berish kerak. Agar boshqaruvchi kuchlanish tranzistorlarning bittasiga berilsa, boshqarishning bunday usuli alohida, agar ikkita tranzistor zanjiriga berlsa, umumiy ulanish deyiladi. Ko‘pgina hollarda triggerlarni boshqarishda sxemalarni qo‘llanilaѐtgan tranzistorlarni ѐpuvchi impulьs qo‘llaniladi. Bu usul boshqaruvchi signallarni quvvatini kamaytiradi va sxemada kechuvchi jaraѐnlarni tezlashtiradi.
VT1 tranzistorning baza toki
Qiymatgacha kamayadi. Aynan shu vaqt momentida S1, RB2 va Rsm2 orqali razryadlanadi.
Real sxemalarda: RB >>RK; Rsm >>RK bo‘lgani uchun qayta tiklash vaqti tq.t >> tf va boshqaruvchi impulsьning minimal davri quyidagi shart bilan aniqlanadi. Tmin ≥ t q.t.
Topshiriq. Tranzistorli simmetrik triggerning quydagi parametrlari xisoblansin.
1) Tanzistor baza toki - IB;
2) Kondensator S ning razryadlanish vaqti tk.m..
№
|
RB1 = RB2
(kOm)
|
R SM 1= R SM2
(kOm)
|
S1= S1= S
(pF)
|
RK1=RK2 (kOm)
|
UT (V)
|
1
|
5,0
|
10,0
|
10
|
1,0
|
10
|
2
|
5,0
|
10,0
|
15
|
1,2
|
10
|
3
|
5,0
|
10,0
|
20
|
1,4
|
10
|
4
|
5,0
|
10,0
|
25
|
1,6
|
10
|
5
|
5,0
|
10,0
|
30
|
1,8
|
10
|
6
|
5,0
|
10,0
|
35
|
2,0
|
10
|
7
|
5,0
|
10,0
|
40
|
2,2
|
10
|
8
|
5,0
|
10,0
|
45
|
2,4
|
10
|
9
|
5,0
|
10,0
|
50
|
2,6
|
10
|
10
|
5,0
|
10,0
|
55
|
2,8
|
10
|
11
|
8,0
|
5,0
|
60
|
3,0
|
15
|
12
|
8,0
|
5,0
|
65
|
3,2
|
15
|
13
|
8,0
|
5,0
|
70
|
3,4
|
15
|
14
|
8,0
|
5,0
|
75
|
3,6
|
15
|
15
|
8,0
|
5,0
|
80
|
3,8
|
15
|
16
|
8,0
|
5,0
|
85
|
4,0
|
15
|
17
|
8,0
|
5,0
|
90
|
4,2
|
15
|
18
|
8,0
|
5,0
|
95
|
4,4
|
15
|
19
|
8,0
|
5,0
|
100
|
4,6
|
15
|
20
|
8,0
|
5,0
|
110
|
4,8
|
15
|
21
|
10,0
|
8,0
|
120
|
5,0
|
20
|
22
|
10,0
|
8,0
|
130
|
5,2
|
20
|
23
|
10,0
|
8,0
|
140
|
5,4
|
20
|
24
|
10,0
|
8,0
|
150
|
5,6
|
20
|
25
|
10,0
|
8,0
|
160
|
5,8
|
20
|
26
|
10,0
|
8,0
|
170
|
6,0
|
20
|
27
|
10,0
|
8,0
|
180
|
6,2
|
20
|
28
|
10,0
|
8,0
|
190
|
6,4
|
20
|
29
|
10,0
|
8,0
|
200
|
6,8
|
20
|
30
|
10,0
|
8,0
|
210
|
7,0
|
20
|
Nazorat savollvri.
1) Diskret elementlar deganda qanday elementlarni tushunasiz?
2) Trigger qanday tuzilgan?
3) Triggerlar qanday vazifani bajaradi?
4) Triggerning barqarorlik vaqti nima?
5) Triggerlarning qanday turlarini bilasiz?
Do'stlaringiz bilan baham: |
