Dinshunoslik ma'ruza doc

 

9-Mavzu. VIJDON ERKINLIGI VA DINIY TASHKILOTLAR. 

 

R  e  j  a  : 

 

1. 

Vijdon erkinligi tushunchasi. 

2. 

Sho'rolar davrida vijdon erkinligida yo'l qo'yilgan xatolar. 

3. 

Mustaqil O'zbekistonda vijdon erkinligining konstitusion kafolatlari. 

4. 

Din, e'tiqod erkinligi va ilmiy dunyoqarash. 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

 

Vijdon  erkinligi  tushunchasi.  Vijdon  erkinligi    kishining  biror  dinga  e'tiqod  qilish  yoki  hech 

qanday dinga e'tiqod qilmaslik huquqidir. Shuning uchun bu muammo ijtimoiy hayotda tarixan muhim 

va  murakkab  masala  bo'lib  kelgan.  Vijdon  erkinligi  huquqi  kishilarning  dinga  bo'lgan  munosabatidan 

tashqari shaxsning demokratiq adolatparvarlik va insonparvarlik kabi katta ijtimoiy, siyosiy, huquqiy va 

axloqiy tushunchalarni ham qamrab oladi. 

Vijdon  erkinligi  kishilarning  ruhiy  olamiga,  uning  sog'lom  va  barkamolligiga  bevosita  ta'sir 

ko'rsatadi. Shuning uchun ham bu masalaning ijtimoiy hayotdagi o'rni va bajaradigan vazifalari g'oyat 

muhimdir.  Birlashgan  Millatlar  Tashkilotinirng  Ustavidan  tortib,  barcha  xalqlar  hujjat  va 

shartnomalarda,  hamma  mamlakatlarning  konstitusiya  va  qonunlarida  vijdon  erkinligi  masalasi  o'z 

ifodasini  topgan.  1948  yilda  qabul  qilingan  Inson  huquqlari  umumiy  deklarasiyasiga  muvofiq  har  bir 

inson  fikrlash,  vijdon  va  din  erkinligi  huquqiga  ega.  Bu  huquq  o'z  dini  yoki  e'tiqodini  o'zgartirish 

erkinligini, o'z dini yoki e'tiqodiga o'zicha, shuningdek boshqalar bilan birgalikda amal qilish kafolatini, 

ibodat qilishda va diniy marosimlarda yakka tartibda va odamlar orasida birga qatnashish erkinligini o'z 

ichiga oladi. 

Vijdon  erkinligi  qandaydir  bir  mavhum  tushuncha  emas,  u  albatta  ma'lum  ijtimoiy  vaziyatda 

namoyon  bo'ladi.  Shuning  uchun  uni  konkret  tarixiy,  ijtimoiy  sharoitsiz,  ob'yektiv  va  sub'yektiv 

omillarsiz tasavvur qilish qiyin. Bundan tashqari  «vijdon erkinligi» tushunchasini ilmiy talqin qilishda 

albatta milliy, mafkuraviy, madaniy va sinfiy omillarni ham nazarda tutish kerak. 

Vijdon  erkinligi  dinga  ishonuvchilarni  majburan  o'z  e'tiqodlaridan  qaytarib,  dinni  ma'muriy  tarzda 

taqiqlab  qo'yishning  har  qanday  nazariy  va  amaliy  ko'rinishlariga  chek  qo'yadi.  Shuningdeq  u 

jamiyatdagi  barcha    konfessiyalar,  ya'ni  dinlar,  cherkov  va  diniy  birlashmalar,  turli  dinlarga  e'tiqod 

qiluvchi  kishilarni  teng  huquqli  deb  biladi,  biron  bir  dinni  imtiyozli,  boshqa  dinlardan  ustun  qilib 

qo'ymaydi. Shu bilan birga jamiyatda ilmiy dunyoqarashning qaror topishini vijdon erkinligining amalda 

namoyon bo'lish belgilaridan biri deb hisoblaydi.