Dinshunoslik ma'ruza doc

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

1 – MAVZU.    DINSHUNOSLIK  FANIGA  KIRISH. 

 

                                                     R  E  J  A : 

 

1.  Kursning  predmeti. 

2.  Kursning maqsad va vazifalari. 

3.  Dinning funksiyalari. 

4.  Kursning amaliy ahamiyati. 

 

 

Kursning  predmeti.  «Dinshunoslik»  dinning  paydo  bo'lishi  va  rivojlanishi  tarixini,  uning  ijtimoiy, 

gnesologiq psixologik ildizlarini, turli xil dinlar ta'limotining vujudga kelishi va shakllanishini o'rgatuvchi 

fandir, ta'limot va o'kuv predmetidir, u dastlabki diniy tasavvurlarning paydo bulishidan urug'-qabila, milliy 

va jahon dinlari paydo bo'lgan barcha ijtimoiy xodisalarni, ma'naviy omillarni – mafkura va aqidalar, urf-

odat  va  marosimlar,  masjid  va  diniy  tashkilotlarning  talab  va  tartiblarini  o'rganish,  tahlil  kilishni  ko'zda 

tutadi. 

     Din muammolariga xos dastlabki g'oyalar Markaziy Osiyoda – deizm, panteizm va boshqalar, bu o'lkada 

yashagan, ijod qilgan ulug' allomalar Muhammad Muso Xorazmiy, Ahmad Farg'oniy, Forobiy, Beruniy, Ibn 

Sino,  Umar  Xayyomning  ijtimoiy-falsafiy    qarashlarida,  Ibn  Rushdning  «Ikki  haqiqat»  ta'limotida  olg'a 

surilgan  edi.    XVII      asrda  Boburning  nabirasi  Shox  Akbar,  so'ngra  XVII  asrda  fransuz  faylasuflarining 

dinga, diniy tashkilotlarga munosabatlari X!X asrda ilmiy dinshunoslik doirasida  yangi oqim,  yunalish va 

nazariyalar yuzaga kelishiga katta turtki bo'lgan. 

     Ammo  o'sha  davr  dinshunosligi  dinga  o'z  ijtimoiy-siyosiy  qarashlarini  bayon  etar  ekan,  bu  qarashlari 

diniy tashkilotlar manfaatlari bilan bog'lanmagan, mafkuraviy jihatdan betaraf qilib kursatmoqchi bo'lgan. 

Amalda esa ilohiyotga ko'prok yondashgan. 

     Olimlarning dinshunoslik izlanishlari muhim xulosalar chiqarishga olib kelgan. Birinchidan, har qanday 

din  ijtimoiy  hodisa  fenomen  hisoblanib,  diniy  ong  ijtimoiy  ong  shakllaridan  biridir;  ikkinchidan,  diniy 

tasavvur va e'tiqodlar jamiyat taraqqiyotining muayyan ijtimoiy sharoitlari ta'sirida turli-tuman shakl kasb 

etgan;  uchinchidan,  ibtidoiy  diniy  tasavvurlardan  tortib  jahon  dinlarigacha  bulgan  dinlar  evolyusiyasini 

e'tirof etish dinshunoslik haqida to'g'ri ilmiy xulosa chiqarish imkoniyatini beradi.    

      Yuqoridagi  fikrlarga  asoslanib,  «Dinlar  tarixi»ni  o'rganuvchi  «Dinshunoslik»  predmetini  quyidagicha 

ta'riflash mumkin: Dinshunoslik kishilik jamiyati tarixiy taraqqiyotining muayyan bosqichida paydo bo'lgan 

barcha  din  shakllarining  ma'naviy,  ijtimoiy,  gnoseologik  va  psixologik  ildizlarini,  ularning  ta'limoti  va 

marosimchiligi, ijtimoiy hayotdagi mavqei va ijtimoiy funksiyalarini ilmiy jihatdan o'rganuvchi fandir.