Dinshunoslik hsm ibtidoiy diniy tasavvurlar 2 mavzu sanaqulov abror nazarovich gumanitar fanlar kafedrasi katta o’qituvchisi reja

Animizm

• Animizm (lotin tilida anima - ruh, jon ma'nolarini anglatadi). Animizm ruhlar mavjudligiga ishonch, tabiat kuchlarini ruhlantirish hayvonot, o‘simlik va jonsiz jismlarda ruh, ong va tabiiy qudrat borligi haqidagi ta'limotni ilgari suruvchi ilk diniy shakllardan biri.

Animizm

Animizm zamonaviy dinlarning barchasining asosiy aqidaviy qismini tashkil etadi. Jumladan, jahon dinlari bo‘lmish buddaviylik, xristianlik va islomda ham ruhlar haqidagi ta'limot mavjud.

Shomonlik yoxud sehrgarlik

Sehrgarlik (afsun, magiya)
Ilohiy kuchlarga ta'sir etish maqsadida amalga oshiriladigan ritual - urf-odatlar majmuasi
(«Shomon» so‘zining tungus tilidagi ma'nosi «sehrgarlik»)
Shamanlar va afsungarlar jazavali va asabiy kishilar bo‘lib, odamlar ularni ruhlar bilan muloqotda bo‘lishiga,
Ularga jamoaning umid va niyatlarini yetkazish, ularning irodasini talqin qilish qobiliyatiga ega ekanligiga chuqur ishonganlar.
Ob-havo afsungarligi
Tibbiy afsungarlik
Sevgi afsungarligi
Harbiy afsungarlik
Afsungarlik maqsadga ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi:

Fetishizm

Fetishizm (fetish so‘zi portugalcha “fetisho”, fransuzcha “fetish” – “sehrli narsa”, “but”, “sanam”, “tumor” ma'nosidagi so‘zni anglatadi).
Uning mohiyati tabiatdagi jonsiz predmetlarga sig‘inishdir.
Unga ko‘ra alohida buyumlar kishining o‘z maqsadiga erishtirish, ma'lum voqyea-hodisalarni o‘zgartirish kuchiga ega.
Yog‘och, loy va boshqa materiallardan yasalgan buyumlar paydo bo‘lishi bilan bir paytda shakllangan
Butlarda va tumorlarda jamoalar g‘ayritabiiy dunyodan keladigan ilohiy qudratning timsolini ko‘rdilar
Bunday fetishga odatda afsungarlar, shamanlar ega edilar.

Fetishizmning unsurlari hozirgi davrda ham xalqlarning urf-odat va e'tiqodlarida saqlanib qolgan

Fetishizmning unsurlari
barcha dinlardagi haykallar
suratlar
tumor
ko‘zmunchoq va turli ramzlar