Dilorom qosimova menejment nazariyasi

Axborot  tizim i 
-   h u jja tla r  a x b o ro t  oqim lari, 
alo q a  k a n a lla ri  v a  m e n e jm e n t  o b y e k tin in g   te x n ik a v iy   v o sita la rin i 
q a m ra b   oluvchi  m u ra k k a b   ax b o ro t  m ajm u id ir.  M e n e jm e n t  o b y e k ti­
n in g   q an d a y d ir  bir  qism i  b o 'y ic h a   a x b o ro t  y ig 'in d isi  kich ik   tizim n i 
ta sh k il  e tad i.  M aq b u l  a x b o ro t  tizim in i  ta sh k il  e tis h   m e n e jm e n tn in g  
u  yoki  bu  ta sh k iliy   tizim in i  lo y ih a la sh tirish   v a  u n in g   sa m a ra li  faoli­
y a t  y u ritu s h u n in g   m u h im   s h a rtla rid a n   b o'lib  hiso b lan ad i.
109

---

A x b o ro t  tiz im la ri  o d diy  va  m u ra k k a b   tiz im   b o 'lish i  m u m k in . 
O d d iy   a x b o ro t  tiz im i  u n i  q a y ta   is h la s h n i  ta la b   e tm a y d i,  a x b o ro t 
m a n b a s id a n   u   i s t e ’m o l  q ilin ish i  jo y ig a c h a   y e tk a z is h d a   o 'z g a r is h  
y u z   b e rm a y d i.  B u n d a y   a x b o ro t  te le fo n   yo k i  b o s h q a   x a b a r  b e rish  
v o sita la ri  y o rd a m id a   bir  m a r ta   b erilu v ch i  x a b a r  sifatid a  y e tk azila- 
di.  M u ra k k a b   a x b o ro t  tizim lari  a x b o ro tn i  q a y ta   ish la sh n in g   m exani- 
z a ts iy a la s h tiris h   va  a v to m a tla s h tiris h   d a ra ja si  b o 'y ic h a   tu rla rg a   ajra- 
tilad i.  B irin c h i  g u r u h g a   q o 'ld a   yoki  e n g   o d d iy   m e x a n iz m la r  y o r­
d a m id a   q a y ta   ish la n u v c h i  a x b o ro t  tiz im la ri  kiradi.  Ikk in ch i  g u r u h ­
g a   a x b o ro tn i  to 'p la sh ,  q ab u l  qilish  va  q a y ta   ish lash d a  m ex a n iz a tsiy a  
k e n g   q o 'lla n ila d ig a n   a x b o ro t  tiz im la ri  k ira d i.  U c h in c h i  g u r u h g a  
m a ’lu m o tla rn i  m a jm u iy   m e x a n iz a ts iy a   v o sita si  b ilan   b irg a  a v to m a t­
la s h tiris h   e le m e n tla rin i  q o 'llab   q a y ta   ish la sh   v a  to 'p la s h   q o 'lla n ilg a n  
a x b o ro t  tiz im la ri  kiradi.
A x b o ro t  q ab u l  qilish,  u z a tish   v a  q a y ta   ish lash   sik lin in g   a v to m a t- 
la s h tirilg a n   a x b o ro t  tiz im i  to 'r tin c h i  g u ru h n i  ta s h k il  etad i.
A x b o ro tn i  q a y ta   ish la sh d a   q o 'lla n ila d ig a n   b o s h q a ru v   tiz im la ri 
a v to m a tla s h tir ilg a n   b o s h q a ru v   tiz im i  (A B T )  n o m in i  o lg a n .  A B T 
q u y id a g i  v az ifa la rn i  b ajaradi:
-  a x b o ro t  q ab u l  qilish;
-  a x b o ro tn i  q a y ta   ish lash ;
-  a x b o ro tn i  sa q la s h ,  y ig 'is h ;
-  b o s h q a ru v   ta s h k ilo tig a   a x b o ro t  b e rish ;
-  ijro c h ila rg a   b u y ru q   u z a tis h .
Ilg ‘o r  a x b b ro t  tiz im in i  lo y ih a la sh tirish   ja ra y o n i  q u y id a g i  v a z i­
falarn i  a m a lg a   o sh iris h g a   a so sla n ish i  lozim :
-  k o rx o n a d a   m a v ju d   a x b o ro t  tiz im in i  ta h lil  qilish,  a x b o ro tn in g  
a s o s iy   y o 'n a lis h la rin i  o 'r g a n is h ;
-  a x b o ro t  tiz im in in g   iq tiso d iy -m o d elin i  ish la b   chiqish;
-  z a ru r   a x b o ro t  h ajm i  v a   m a z m u n in i  a n iq lash ;
-  a x b o ro t  to 'p la s h   va  q a y ta   ish la sh   u c h u n   te x n ik a v iy   v o sita - 
larn i  an iq lash ;
-  a x b o ro tn i  q a y ta   ish la sh   te x n o lo g iy a sin i  y a ra tish ;
-  a x b o ro t  v u ju d g a   k elish i  va  fo y d alan ish   dav riy lig in i  b elgilash;
-  k o rx o n a d a   q o 'lla n ila d ig a n   a x b o ro t  u c h u n   sh ifrla r  tizim in i  y a ­
r a tis h ;
110

---

-  a x b o ro tn i  u z a tis h   v a  q a y ta   is h la s h n i  a v to m a tla s h tir is h   v a 
m e x a n iz a tsiy a la s h tiris h   q u lay   b o 'lish i  u c h u n   s ta n d a r t  m a ’lu m o tla rn i 
lo y ih a la s h tiris h ;
-  lo y ih alash tirish   jaray o n id a  o lin g an   b a rc h a   m ateriallarn i  ta rtib ­
ga  solish  va  ra sm iy la sh tirish .
B o zo r  sh a ro itid a   ish lab   ch iq a rish   a x b o ro t  tiz im la rin i  u la r  rivoj- 
la n ish i  v a   lo y ih a la s h tiris h g a   tiz im li  y o n d a s h is h   a so sid a   m a jm u iy  
ta sh k il  e tish n i  talab   e ta d i.  Bu  ta la b la rg a   m a ’lu m o tla rn i  q a y ta   ish- 
la sh n in g   in te g ra ts io n   tiz im i  ja v o b   beradi.  U n i  tu rli  d a ra ja d a g i  za­
m o n a v iy   k o m p y u te r la r ,  in s o n   m a s h in a   tiz im in i  h a r  to m o n la m a  
q o 'lla sh   a so sid a   lo y ih a la sh tirish   m u m k in .