Dilorom qosimova menejment nazariyasi

14.4.  Inson  om ili  va  unum dorlik
Inson  omili,  kishilarning  yangilikka  m unosabati  m asalalari  bi­
lan  hisoblashm aslik  past  m eh n at  unum dorligi  va  iqtisodiy  sam ara- 
dorlikka  olib  keluvchi  asosiy  sabablardan  biridir.
M e n e jm e n t  ishi  yaxshi  y o ‘lga  qo ‘yilgan  k orx on alarda  inson 
om ilini  hisobga  olish,  kishilar  m an fa atig a  e ’tibor  b erish  (ishdan 
b o 'sh atish   bilan  qo'rqitishni  b artaraf  etish,  xodim larni  qaror  qabul 
qilishga  jalb   etish ,  x izm atd a  k o 'ta rilish   d astu ri  bo'lishi,  h ar  bir 
ishlovchi  farovonligini  ta ’m inlashga  intilish)  xosdir.
Zam onaviy  ishchi  o'zidan  ilgarigilarga  nisbatan  ko'proq  bilim- 
ga  ega,  u  korxona  faoliyatida  faol  q atn ash ish g a  intiladi.  B unday 
ishchiga  av to ritar  rahbarlik  qilish  sam ara  bermaydi.
M eh n a tg a  jalb  etish n in g   a n ’anaviy  om illari  (ish  haqi,  yuqori- 
roq  lavozim   eg a lla sh )  h o zir  ham   un u m d o rlik k a  k a tta   t a ’sir  etadi. 
U n u m d o rlik   b arq aro r  o 'sish in i  t a ’m in lash   u ch u n   ra h b ariy at  ish 
haqi  va  lavozim   o'sishini  m eh n at  unum dorligi  k o 'rsatk ich lari  bilan 
muvofiqlashtirishi  lozim.  Rag'batlantirish  borasida  qaror  qabul  qilish- 
da  unum dorlikka  obyektiv  baho  berish  asos  bo'lishi  lozim.  Xodim- 
larning ish  haqi  ishlab  chiqarish  sam aradorligi  uzoq  istiqbolda  o'sishi 
bilan  b og'lan gan  bo'lishi  kerak.  Pul  m ukofoti  m iqdori  faoliyatning 
m oliyaviy  qiym ati  va  unum d o rlik   o 'sish   d arajasin i  ak s  e ttiris h i 
lozim .
M eh n at  unum dorligiga  ruxiy  zarba  salbiy  ta ’sir  qiladi  (alohida 
sh axs  yoki  g u ru h lar  o 'rta sid a  kelishm ovchilik,  nizo).
M e n e jm e n tn in g   b a rc h a   d a ra ja s id a   b a rq a ro r  y u q o ri  u n u m ­
dorlikka  e g a   b o 'lish   u c h u n   m e n e jm e n t  v azifalari  an iq   b ajarilish i 
va  b u n d a  b arch a  d arajad ag i  ra h b a rla r  q a tn a sh ish i  lozim .  Yuqori 
b o 'g 'in   ra h b a rla ri  k o rxona  vazifasi  istiqboli  va  siy o satin i  belgi- 
laydi,  a so siy   in v e stitsiy a la r  m asala sin i  hal  etad i,  h u k u m a t,  bank, 
o m m av iy   a x b o ro t  v o s ita la ri  va  b o sh q a  ta s h k ilo tla r  ra h b a rla ri, 
ju m la d an ,  t a ’m in o tch i  va  ra q o b atd o sh la r  bilan  m u n o z a ra la r  olib 
b o ra d i.
172

---

X u lo sa
K orxona  m e n e jm e n tin in g   sam rad o rlig in i  u n in g   fa o liy atin in g  
yakuniy  natijalari  hal  qiladi.  Ishlab  chiqarish  m enejm en tin in g   sa ­
m aradorligi  deganda  -   boshqaruv  jarayonining  natijaviyligi  tushu- 
niladi.
Tezkorlik,  tashkilotchilik  iqtisodiyot  boshqaruvi  yuqori  sam a- 
rad orliginin g  m uhim   shartid ir.  M e n e jm e n tn in g   iqtisodiy  sam ara- 
dorligini  aniqlash  loyihalashtirish  va  boshqaruv  qarorlarini  amaliyot- 
da  qo'llash  jarayonida  aniqlanadi.
Ijtim oiy  m en ejm en t  sam aradorligini  ta ’m inlash  um u m iy   iqti­
sodiy  sam aradorlik  qismi  sifatida  gavdalanadi.