Dilnavoz Yusupova

Savol va topshiriqlar: 
1.
 
O‘zbek she’riyatida necha xil vazndan foydalaniladi? 
2.
 
Aruz vazni haqida umumiy ma’lumot bering.
3.
 
Rukn va bahr deganda nimani tushunasiz? 
4.
 
Barmoq vaznining o‘ziga xos jihatlari haqida ma’lumot bering.
5.
 
Turkum va turoq nima? 
6.
 
Sodda va qo‘shma vaznlar haqida ma’lumot bering.
7.
 
Erkin vaznning o‘ziga xos jihatlari nimada?
4. QOFIYA VA RADIF 
 
She‘rning asosiy unsurlaridan biri qofiyadir. 
Misra yakunida so‘z, qo‘shimcha, 
ba’zan esa so‘z birikmalarining ohangdosh bo‘lib kelishi qofiya deyiladi. 
Qofiya lirik asarning musiqiyligi, ohangdorligi va ta‘sirchanligini kuchaytiradi, 
asarning yod olinishini osonlashtiradi. She‘r o‗qiganimizda, yoddan aytganimizda yoki 
uni tinglaganimizda qofiya misraning tugaganligidan darak berishini yaqqol his qilamiz: 
Boshing egib ta’zim ayla, shukrona 
ayt
 
Seni guldek erkalagan 
chaman uchun,
 
Osmonlarda yurgan bo‘lsang tuproqqa 
qayt,
 
Aytgil, do‘stim, nima qildik 
Vatan uchun?
 
(
Iqbol Mirzo
)
 
She‘r tuzilishida, uning musiqiyligini kuchaytirishda ohang hosil qiluvchi va uni 
kuchaytiruvchi qofiyaning katta ahamiyati bor.
Qofiya bir so‗z bilan yuzaga chiqmaydi. Qofiya uchun ikki va undan ortiq ohangdosh 
so‗zlar uyg‗unligi bo‗lishi kerak. Ular qofiyadosh so‗zlar deyiladi. Ohangdoshlikni bu 
so‗zlardagi raviy deb ataluvchi unli yoki undosh bo‗lgan tirgak tovush hosil qiladi.

---

57