Dilnavoz Yusupova

yorning qomati shamshod daraxtiday tik va go‘zal, orazi, ya’ni yuzi 
gulday nafis, chiroyli va qizil, yorning qomati va yuzi – shamshodga chirmashgan 
gulday ko‘rinadi. Daraxtga chirmashib o‘sgan gul daraxtning eng tepasida ochilgani 

---

81 
kabi qizning yuzi ham uning qomatini ochadi.
 
Mubolag‘a 
Mubolag‘a
(
kattalashtirish, kuchaytirish
) adabiy asarda tasvirlanayotgan badiiy 
timsol harakati yoki holatini bo‗rttirib, kuchaytirib ifodalash san‘atidir. U g‗arb 
adabiyotida giperbola deb ham yuritiladi. Mubolag‗aning 3 xil darajasi bor: 
1)
tablig‘
– aqlan ishonish mumkin bo‗lgan, hayotda ham yuz berishi 
mumkin bo‗lgan mubolag‗a:

Kecha kelgumdir debon ul sarvi gulro‘ kelmadi, 
Ko‘zlarimg‘a kecha tong otquncha uyqu kelmadi.
(
Alisher Navoiy
)
 
2)
ig‘roq
– aqlan ishonish mumkin bo‗lsa ham hayotda yuz bermaydigan 
mubolag‗a: 

Ko‘tardi orqasiga bodponi, 
Nechukkim bodpo, ul dilraboni.
Chu ikki-uch yig‘och gom urdi shaydo, 
Bo‘lib ollinda qasr-u havz paydo.
(
Alisher Navoiy
)
 
3)
g‘uluv
– aql ham bovar qilmaydigan, hayotda ham yuz berishi mumkin 
bo‗lmagan mubolag‗a: 

Har qizil gulkim, yuzing shavqida olib isladim, 
Yetgach ohim shu’lasi oni sarig‘ gul ayladim.
Shuningdek, adabiyotda mubolag‗aning 
ifrot
va 
tafrit
turlari ham uchraydi.
Ifrot
– behad orttirilgan, kuchaytirilgan mubolag‗a.

---

82 

Tikilsam, quriydi daryoning gumi, 
Na’ra tortsam, qular qo‘rg‘onning timi.
(«
Alpomish
»)

Tafrit
– ifrotning aksi bo‗lib, tasvir obyektini o‗ta kichraytirib ifodalashni nazarda 
tutadi, litota deb ham yuritiladi.

Nozuklik ichra belicha yo‘q tori gisuyi, 
O‘z haddini bilib belidin o‘lturur quyi. 
 

(
Lutfiy
)
 
 

Bo‘yung sarv-u sanubardek, beling qil, 
Vafo qilg‘on kishilarga vafo qil.
(
Xorazmiy
)